Actors Studio

Actors Studio – amerykańskie stowarzyszenie zrzeszające aktorów, reżyserów i autorów scenariuszy oraz słynna szkoła filmowa. Założone w 1947 roku w Nowym Jorku – do założycieli należeli Elia Kazan, Robert Lewis i Cheryl Crawford. Założyciele związani byli z nowojorskim teatrem Group Theatre. Przez wiele lat kierował nim Lee Strasberg, “ojciec amerykańskiego aktorstwa metodycznego”, rozwijający realistyczną metodę gry aktorskiej opartą na koncepcjach rosyjskiego reżysera Konstantego Stanisławskiego (“metoda Stanisławskiego”, w Stanach Zjednoczonych znana jako the Method). Metoda ta w zasadzie do dziś pozostaje kwintesencją stylu aktorstwa amerykańskiego. Studio wywarło bardzo znaczny wpływ na teatr i film amerykański lat 50., do dziś pozostając symbolem nowoczesnego stylu aktorstwa.

Członkowie Actors Studio to najbardziej wpływowi ludzie teatru i filmu Stanów Zjednoczonych po II wojnie światowej. Członkostwo w nim jest dożywotnie i dostępne tylko na zaproszenie, po przesłuchaniu – każdego roku odbywa się około tysiąca przesłuchań, ale akceptuje się tylko sześciu lub siedmiu nowych członków. Do adeptów The Actors Studio należeli: Marlon Brando, James Dean, Paul Newman, Marilyn Monroe, Ellen Burstyn, Rod Steiger, Montgomery Clift, Kim Stanley, Anne Bancroft, Shelley Winters, Geraldine Page, Julie Harris, Lee Remick, Dustin Hoffman, Robert De Niro i Al Pacino.

Historia Actors Studio

Studio powstało by przeciwstawić się tendencjom i presji finansowej teatru komercyjnego (Broadway), dostarczając aktorom miejsca, w którym mogliby swobodnie współpracować bez tego typu nacisków. Rozwijana w nim metoda Stanisławskiego, przybrała nową, specyficznie amerykańską postać, którą rozwinął Lee Strasberg. Lee Strasberg dołączył do studia w 1949 roku, a od 1951 roku do śmierci w 1982 roku pełnił funkcję jego dyrektora artystycznego. W metodzie tej aktorzy używali wyobraźni, osobistych obserwacji życiowych i własnej pamięci emocjonalnej (odwołując się do własnych osobistych) dla uzyskania wglądu w motywacje postaci dramatu.

Działalność Actors Studio wniosła do teatru amerykańskiego nieznany dotąd rodzaj realizmu i intensywności. Naturalnością i intensywnością cechowały się zwłaszcza eksplorujące osiągnięcia studia przedstawienia teatralne, które realizował Elia Kazan. Należały do nich Śmierć komiwojażera Arthura Millera (1949) oraz sztuki Tennessee Williamsa – Tramwaj zwany pożądaniem (1947), Kotka na gorącym blaszanym dachu (1955) i Słodki ptak młodości (1959). Właśnie Tennessee Williams był autorem szczególnie lubianym przez członków studia. Do autorów, których sztuki szczególnie często wykorzystywano należeli także James Baldwin i Edward Albee. Był to więc głównie teatr współczesny, głównie amerykański, przede wszystkim realistyczny i psychologiczny.

Także do sztuki filmowej osiągnięcia Actors Studio wprowadził przede wszystkim Elia Kazan, w którego filmach grało wielu wychowanków studia. Można tu wymienić filmy takie jak Tramwaj zwany pożądaniem (1951), Na nabrzeżach (1954) i Na wschód od Edenu (1950).

W 1966 roku otworzono działający do dziś warsztat w Los Angeles (Actors Studio West), związany z funkcjonowaniem Hollywood, centrum amerykańskiego przemysłu filmowego. W 1963 roku powstał związany ze studiem teatr broadwayowski, który jednak funkcjonował krótko. Studio znane jest także dzięki programowi telewizyjnemu Inside the Actors Studio (w wersji polskiej Za drzwiami Actors Studio).

Lee Strasberg i The Method

Strasberg osobiście obserwował teatr Stanisławskiego (MChAT) w Moskwie. System Stanisławskiego poznał jednak przede wszystkim w Stanach Zjednoczonych, przede wszystkim za sprawą uczniów i kontynuatorów Stanisławskiego działających w nowojorskim American Laboratory Theatre. Stanisławski wierzył, że zadaniem aktora jest przedstawienie życia takim, jakie jest ono naprawdę, że aktor powinien przełamywać nakładane przez scenę teatralną ograniczenia. Osiągnąć można to dzięki eksploracji tych przeżyć osobistych aktora, które korespondują z przeżyciami osobistymi postaci. Przedstawienie teatralne jest więc pewnego rodzaju fuzją aktora i postaci, którą odgrywa.

Strasberg wierzył w teorie Stanisławskiego, wykorzystywał też opracowane przez niego ćwiczenia aktorskie.  Był on przede wszystkim wielkim nauczycielem sztuki aktorskiej, mistrzem w wyzwalaniu w aktorach ekspresji. Jest jednak wiele miejsc, w których “The Method” rozchodzi się z oryginalną postacią systemu Stanisławskiego. Większy nacisk położony został na pamięć afektywną, na przeżycia traumatyczne i ich odtwarzanie, na ćwiczenia fizyczne i psychologiczne. Odtwarzaną postać buduje się raczej “od wewnątrz”, niż poprzez typowy dla Stanisławskiego system zadań i okoliczności założonych. Mówi się zresztą często, że – zwłaszcza ze względu na odwoływanie się do przeczyć traumatycznych – metoda Strasberga wywierała niekorzystny wpływ na psychikę aktorów. Nie sposób jej jednak odmówić trwałego wpływu i efektywności.

Bibliografia:

• David Garfield, The Actors Studio. A Player’s Place, Collier, New York 1984.
• Cindy Heller Adams, Lee Strasberg. The Imperfect Genius of the Actors Studio, Doubleday, New York 1980.
• Robert H. Hethom (red.), Strasberg at the Actors Studio, New York 1991.
• Foster Hirsch, A Method to their Madness. The History of the Actors Studio, Da Capo, Boulder 1986.
• Lee Strasberg, A Dream of Passion. The Development of the Method, New York 1987.

Linki zewnętrzne: http://theactorsstudio.org/ – strona oficjalna The Actors Studio.