Actio
Actio – jedna z pięciu dziedzin retoryki, obok inventio (dobieranie materiału), dispositio (rozplanowanie i kompozycja mowy), elocutio (styl i język mowy) oraz memoria (praca nad zapamiętaniem tekstu przemówienia). Określana też jako pronuntiatio (greckie hypokrysis). Dział retoryki dotyczący sposobów wygłaszania przemówień. Według Cycerona (De oratore): “Est actio enim quasi sermo corporis”.
Zobacz też: akcja w literaturze.
Określa się tak wystąpienie mówcy, względnie aktora: stosowną do okoliczności interpretację oraz wygłoszenie jej z użyciem gestów i mimiki dla podkreślenia i wydobycia znaczenia słów. Pronuntiatio jest w zasadzie synonimem, lecz w przypadku użycia tego słowa większy nacisk niż na samo wykonanie padać może na intonację i dykcję, samo operowanie głosem, a mniejszy na gest i mimikę, grę ciałem.
Znaczenie słownikowe
W łacinie ogólnej słowo to (genetivus actionis) oznacza “działanie”, “czynność”, a także w kontekstach szczegółowych “ustny wykład”, “czynność urzędową” czy też “rozprawę sądową” (z wieloma ściślej określonymi znaczeniami w łacinie prawniczej: przede wszystkim “skarga sądowa”, “powództwo”).
Etymologia: od czasownika ago, agere, egi, actum – “robić”, “czynić”, “prowadzić”.
Źródła:
- Stefano Arduini, Matteo Damiani, Dizionario di Retorica, 2010.