Abu Hassan

Abu Hassan – opera (Singspiel) w jednym akcie z muzyką Carla Marii von Webera. Autorem libretta był Franz Karl Hiemer. Premiera odbyła się w Residenztheater w Monachium 4 czerwca 1811 roku. Dzieło stanowi lekką, kameralną komedię w orientalnej stylizacji, pełną inwencji melodycznej i, mimo formalnej charakterystyki farsy, bardzo subtelnego uroku.


Osoby:

Abu Hassan – tenor
Omar – bas
Fatima (Fatime) – sopran
Kalif – rola mówiona
Zobeide – rola mówiona

Abu Hassan: Libretto

Fabuła pochodzi z Opowieści 1001 nocy. Bezpośrednim źródłem literackim libretta Franza Karla Hiemera była jednak ich literacka wersja opracowana przez Antoine’a Gallanda, Les mille et une nuits, contes arabes traduits en français, a konkretnie baśń Histoire du dormeur éveillé [Opowieść o przebudzonym śpiącym].

Abu Hassan (tenor), podczaszy kalifa, i jego oddana żona Fatima (sopran) popadają w długi. Bohater prosi żonę o ciasto i wino, ale w domu jest tylko chleb i woda. Nękają ich wierzyciele, a najbardziej zaciekłym z nich jest lichwiarz Omar (bas). Małżonkowie planują, jak wydobyć się z kłopotów finansowych: Fatima uda przed żoną kalifa Zobeide (rola mówiona), że jej maż umarł, uzyskując pieniądze na pogrzeb. Omar, przekonany że ze względu na długi przymusi ją do przychylności, zaleca się do Fatimy. Udaje się do domu Abu Hassana, który w zamian za pomoc w spłacie długów fałszywie obiecuje mu jej względy.

Od żony kalifa powraca Fatima, która gdy dowiaduje się, że Omar przejął wszystkie długi, wpada w rozpacz. Dlatego też Abu Hassan decyduje się powtórzyć poprzedni podstęp: udaje się do samego kalifa (rola mówiona) i mówi mu, że umarła Fatima, uzyskując z kolei pieniądze na pogrzeb swej żony.  W czasie nieobecności jej męża Omar próbuje uwieść Fatimę, a gdy ten powraca, ukrywa się w szafie.

Kalif i Zobeide odwiedzają dom Abu Hassana. Małżonkowie udają martwych: widząc to, zdumiony śmiercią obojga kalif oferuje znaczną ilość złotych monet w nagrodę każdemu, kto wyjaśni, kto z nich umarł pierwszy. Słysząc to, Abu Hassan szybko powstaje i mówi, że to on umarł jako pierwszy, lecz oto nagle ożywiły go wspaniałość i majestat władcy. Następnie powstaje z łoża śmierci także i Fatima. Abu Hassan otrzymuje obiecane złote monety, Omara natomiast, którego obecność w domu Abu Hassana zostaje odkryta, za jego występki i niemoralność kalif nakazuje wtrącić do więzienia.

Historia i forma utworu

Carl Maria von Weber otrzymał tekst libretta w marcu 1810, szerszej zakrojone prace nad operą rozpoczął jednak dopiero pod koniec lata tegoż roku, już po premierze Silvany we Frankfurcie. Sam miał znaczne długi, więc na postać utworu wpłynęły także jego osobiste doświadczenia życiowe. Opera powstawała bardzo szybko; 11 stycznia 1811 gotowa była uwertura. Pięć miesięcy później wystawiono ją w Residenztheater w Monachium, była to jednak jeszcze pierwotna wersja dzieła. Premiera była zresztą dużym sukcesem. Kolejna wersja, z dodanym duetem Abu Hassana i Fatimy, wystawiona została w mieście Gotha w 1813 roku. Wersja wystawiona w Dreźnie w 1823 dodaje lament Fatimy po rzekomej śmierci Abu Hassana.

Wydaje się, że inspiracją von Webera było Uprowadzenie z Seraju Mozarta, z którym to Abu Hassan często bywa porównywany. Podobnie jak w przypadku dzieła Mozarta, operę von Webera cechuje znacznie większe urozmaicenie muzyki i treści, niż w przypadku większości Singspieli. Podobieństwa widoczne są nie tylko w nastroju i treści, bardzo wyraźny jest także wpływ Mozarta na warstwę czysto muzyczną Abu Hassana, zwłaszcza w scenach zbiorowych (jak fragmenty Ich such’ und such’ in allen Ecken lub Ängstlich klopft es mir im Herz). Równie wyraźnie w operze von Webera przejawia się także jego własna indywidualność oraz szczególny talent do żywej charakteryzacji postaci.

Abu Hassan, choć jest przedsięwzięciem mniejszych wymiarów, niż Wolny strzelec, EuryantheSilvana, także pokazuje zamiłowanie kompozytora do malowniczości i dziwaczności, chociaż nie dał mu możliwości odmalowania tak potężnych kontrastów osobowości i zdarzeń. Indywidualność twórcza von Webera widoczna jest najbardziej w jej chyba najciekawszych fragmentach, dodanych do jej późniejszych wersji, duecie Abu Hassana i Fatimy Thränen, Thränen oraz w sentymentalnym lamencie Fatimy Hier liegt!. Subtelna instrumentacja pełna jest ciekawych smaczków, jak częste użycie “tureckich” instrumentów perkusyjnych czy też pary gitar jako akompaniamentu arii Abu Hassana Ich gebe Gastereien, mit Liedern und mit Tänzen.

W porównaniu z jego większych rozmiarów operami ta lekka komedia pozwoliła kompozytorowi rozwinąć bardziej swobodną inwencje melodyczną. Melodyka partii wokalnych przypomina niekiedy melodykę instrumentalną, co charakterystyczne jest zresztą także dla jego późniejszych dzieł. Bogata kolorystyka orkiestracyjna przypomina, choć w bardziej kameralnej skali, tę znaną z Silvany.


Tagi
Wielka encyklopedia opery

Dodaj komentarz