Absencja

Absencja – usprawiedliwiona lub nieusprawiedliwiona nieobecność w szkole (absencja szkolna) lub w miejscu pracy (absencja pracownicza). W znaczeniu ogólnym, w teorii organizacji i w prakseologii: nieobecność podmiotu działania w miejscu i czasie, w którym powinien się on znajdować.

Absencja chorobowa wymaga usprawiedliwienia lekarskiego. Tak przyczyny absencji, jak i jej wpływ na osiągnięcia szkolne uczniów należą do najbardziej popularnych tematów badań pedagogicznych.

Absencja pracownicza

Pod pojęciem “absencji pracowniczej” rozumie się najczęściej usprawiedliwioną lub nieusprawiedliwioną nieobecność pracownika w miejscu pracy, termin oznacza jednak także niewykonywanie zadań przypadających w udziale pracownikowi lub grupie pracowników oraz nieobecności na szkoleniach, wyznaczonych badaniach lekarskich oraz umówionych spotkaniach.

Nieobecność pracowników zmniejsza rzeczywisty czas pracy, z tego powodu jest oczywiście zjawiskiem niekorzystnym dla pracodawców i dla całej gospodarki narodowej. Według badań przeprowadzonych w Stanach Zjednoczonych (S. VanDerWall, Survey finds unscheduled absenteeism pitting seven-year high, “HR News” listopad 1998) choroby pracowników stanowią jednie 22% przyczyn nieobecności w pracy. Pozostałe przyczyny to sprawy rodzinne (26%), osobiste potrzeby pracowników (20%), stres (16%) i korzystanie z prawa do nieobecności (16%). Według danych Eurostatu w całej Europie jedynie 26% ogólnych nieobecności w pracy wynika z chorób związanych z pracą.

Absentyzm (absenteizm)

W języku polskim coraz częściej występuje określenie absentyzm, pochodzące z angielskiego absenteeism. Występuje ono także w formie absenteizm (podobnie w języku niemieckim Absentismus, w języku francuskim absentéisme). Określa się nim zjawisko uchylania się od określonych obowiązków poprzez nieobecność w miejscu i czasie, w którym obowiązki te są domyślnie wykonywane. Absencja pracownicza, a wraz z nią zjawisko absentyzmu, zwiększa się, gdy na rynku pracy łatwiej jest o zatrudnienie. Zmniejsza się w przeciwnej sytuacji, w związku z narastającą konkurencją na rynku pracy.

Różnice w interpretacjach pojęcia absentyzmu utrudniają znacznie opracowanie statystyczne tego zjawiska. Większość statystyków proponuje, by w obliczeniach nie brać pod uwagę nieobecności spowodowanych przez czynniki takie jak święta, strajki czy wygaśnięcie umowy o pracę. Najczęstsze przyczyny absenteizmu to choroby, problemy rodzinne, problemy komunikacyjne, zmęczenie, nadmierne tempo pracy, brak zainteresowania pracą oraz zbyt duża ilość godzin pracy.

Uwagi językowe

Etymologia: z języka francuskiego, absence, “nieobecność”. Słowo francuskie pochodzi z łacińskiego absentia, absentiae. Nieusprawiedliwiona nieobecność w szkole określana jest potocznie jako “wagary” – jest to zniekształcona forma łacińskiego czasownika vagari – “tułać się”, “wałęsać się”, “włóczyć się”.

W innych językach: język angielski – absence; język francuski – absence; język niemiecki – Abwesenheit.

Termin “absentyzm”, “absenteizm”, uważane niekiedy błędnie za współczesne kalki z języka polskiego, funkcjonują w języku polskim od bardzo dawna. Słowo “absenteizm” notuje np. już M. Arcta Słowniczek wyrazów obcych z 1899, który definiuje je następująco: “nieobecność na stanowisku, nieobecność w kraju zamożnych obywateli” i przypisuje mu pochodzenie łacińskie.