Ablativus causae

Ablativus causae – “ablatyw przyczyny”. Wyraża przyczynę czegoś (w języku łacińskim causa, causae). Stanowi funkcję ablatywu (zobacz: ablativus) typową dla łaciny, w której zanikł narzędnik (instrumentalis). Występuje jednak także w językach ugrofińskich, fińskim i węgierskim.

W łacinie występuje:

1. Przy czasownikach, np. Naves naufragio interierunt. Odmiennie niż w języku polskim, ablativus causae występuje w łacinie po verba affectusm czasownikach oznaczających uczucie, które jako przechodnie rządzą w łacinie ablatywem, jako nieprzechodnie akuzatywem.

2. Przy participiach perfecti passivi, np. misericorda commotus – “poruszony miłosierdziem”.

3. Przy przymiotnikach contentus (“zadowolny z czegoś”) i fretus (“ufny w coś”). Np. Datis fretus numero copiarum suarum confligere cupivit.

Przykłady w łacinie

Naves omnes naufragio interierunt – “Okręty zatonęły na skutek rozbicia”.

Mercurius imperio Iovis advolavit.

Plebs novarum rerum studio Catilinae incepta probavit.

Przykłady w językach ugrofińskich

Język węgierski: Már nagy vörös rózsák égtek az anyám arcán az izgatottságtól. – “Już wielkie pąsowe róże płonęły ze wzruszenia na twarzy mojej matki”.

Język fiński: Enn voinut nukkua koiran haukunnalta. – “Nie mogłem spać z powodu szczekania psa”.