Abendmusik

Abendmusik (w liczbie mnogiej Abendmusiken) – w niemieckiej terminologii muzycznej wykonania muzyki odbywające się wieczorem, przy czym zazwyczaj jest to muzyka o charakterze religijnym lub kontemplacyjnym. Pierwotnie termin odnosił się do wykonań barokowej muzyki religijnej w XVII-wiecznej Lubece – serii koncertów, które zapoczątkował Dietrich Buxtehude. Jak cała twórczość Buxtehudego, wywarły one znaczny wpływ na dzieło Jana Sebastiana Bacha. W innym znaczeniu może to być określenie nastrojowej świeckiej muzyki wieczornej, np. w typie serenady.

Abendmusik w Lubece

Słynną serię koncertów muzyki religijnej w Lubece zapoczątkował w 1673 roku pochodzący z Danii kompozytor Dietrich Buxtehude, czołowy przedstawiciel muzyki barokowej w północnych Niemczech. Buxtehude przyczynił się przy tym do sławy koncertów – sam zwyczaj rozpoczął już wcześniej jego nauczyciel Franz Tunder, wczesna historia Abendmusik w Lubece nie jest przy tym jednak dokładnie znana. Także sama muzyka Buxtehudego i Tundera związana z tą serią koncertów zachowała się tylko częściowo (istnieją tylko dwa związane z Abendmusiken utwory przypisywane Buxtehudemu, o wątpliwej autentyczności).

Odbywały się one w lubeckim Kościele Mariackim (Marienkirche) – każdego roku przez pięć niedziel poprzedzających Boże Narodzenie, bezpośrednio po Mszy wieczornej. Obejmowały tak muzykę organową, jak i muzykę religijną na chór i orkiestrę – następnie także oratoria, zwłaszcza o tematyce związanej z Bożym Narodzeniem (w tym Himmlische Seelenlust auf Erden i Das Allerschröcklichste und Allererfreulichste, niezachowane dzieła, które miały być zbliżone formalnie do opery). Tradycję tę kontynuowano także po śmierci Buxtehudego, aż do 1810 roku. Koncerty finansowali zamożni kupcy Lubeki, wstęp był jednak bezpłatny dla wszystkich. Organizowania Abendmusik, mimo znacznego prestiżu, którym nadal się cieszyły, zaprzestano w czasach napoleońskich ze względu na problemy finansowe.

W 1705 roku lubeckich koncertów wysłuchał Jan Sebastan Bach, który specjalnie w tym celu przybył do Lubeki z oddalonego o kilkaset kilometrów Arnstadt.

Obecnie w Niemczech termin oznacza dowolne koncerty muzyki religijnej organizowane w kościołach. Utwory, który komponował Buxtehude, Abendumsiken, dostępne są np. w nagraniu  Vox Luminis i Ensemble Masques, wydanym na 500-lecie reformacji protestanckiej.

Bibliografia:

• C. Stiehl, Die Organisten an der St. Marienkirche und die Abendmusiken zu Lübeck, 1885.
• W. Stahl, Die Lübecker Abendmusiken, 1937.