Aare

Aare, francuskie Aar, retoromańskie Ara – rzeka przepływająca przez środkową i północną Szwajcarię. Stanowi najdłuższą rzekę przepływającą wyłącznie przez terytorium Szwajcarii. Długość wynosi 295 kilometrów, natomiast powierzchnia dorzecza –  17,8 tys. km². (Aar to także nazwa mniejszej rzeki w Nadrenii).  Stanowi drugi po Mozeli najdłuższy lewy dopływ Renu, a także najzasobniejszy w wodę dopływ tej rzeki. Rzeka ta przepływa przez Berno, przyczyniając się do malowniczości stolicy Szwajcarii. Malowniczością odznacza się także alpejski wąwóz Aare. W języku polskim rzeka ta nosi także nazwę Aara – jest to już jednak dzisiaj nazwa przestarzała.

Rzeka Aare

Rzeka wypływa z Alp Berneńskich (Berner Oberland), jej źródła znajdują się na terenie kantonu Berno w grupie górskiej Finsteraarhorn, na zachód od przełęczy Grimsel. Zasilana jest wodami roztopowymi wielu lodowców, przede wszystkim systemu Aargletschers (lodowiec Aare), o nazwie zbieżnej z nazwą rzeki. Z Alp Berneńskich płynie na północny zachód przez Alpy i Wyżynę Szwajcarską, przepływając przez przełom rzeki Aare (Aareschlucht), opisany niżej. W okolicach Interlaken rzeka jest skanalizowana, następnie przepływa przez miasto Berno, skąd kieruje się dalej na północny wschód, omijając góry Jura. Ujście do Renu w okolicach Koblenz w kantonie Argowia (Aargau), naprzeciw granicy niemieckiej (miasto Waldshut).

Przepływa przez jeziora Grimselsee (jezioro Gimsel – sztuczne), Brienz, Thun, i Biel (połączenie dwoma kanałami – kanał Hagneck). Do głównych zasilających ją dopływów należą Saane (dopływ lewobrzeżny), Emme, Limmat i Reuss (dopływy prawobrzeżne). Główne miasta, przez które przepływa, to Thun, Berno, Solura (Solothurn, Soleure) i Aarau.

Na rzece zlokalizowano kilkadziesiąt elektrowni wodnych, w tym wiele o dużej mocy. W dolnym biegu, począwszy od jeziora Thun, Aare stanowi rzekę żeglowną.

Pochodzenie nazwy

Nazwa pochodzi od indoeuropejskiego pierwiastka aa, oznaczającego wodę. Ten sam pierwiastek występuje w łacińskim słowie aqua oraz w nazwach bardzo wielu cieków wodnych północnej Europy, zwłaszcza na terenie Francji i Szwajcarii. Nazwę Aa nosi nawet także jeden z pomniejszych dopływów samej rzeki Aare.

Rzeka Aare w literaturze polskiej

Rzekę opisywał Juliusz Słowacki w poemacie W Szwajcarii (7-8, 1839): W szwajcarskich górach jest jedna kaskada, / Gdzie Aar wody błękitnymi spada.

O rzece wspomina Kazimierz Wierzyński w wierszu Pamiątka z Solury (13-16). Adresat tekstu to Tadeusz Kościuszko, który spędził ostatnie lata życia w położonym nad rzeką Aare mieście Solura: A gdyś nazbyt stęskniony ojczyzny swej starej / Do późnych gwiazd wśród szumu zadumał się Aary, / Musiałeś czuć się wtedy nad tą obcą rzeką / Jak emigrant, gdy wracać mu już za daleko.

Wąwóz rzeki Aare – Aareschlucht

Do szczególnych atrakcji turystycznych należy wąwóz rzeki Aare, w języku niemieckim Aareschlucht, położony w okolicach Meringen (możliwy dojazd koleją; ciekawostką jest fakt, że właśnie w tym mieście włoscy cukiernicy stworzyli bezy – marengi). Wąwóz ma około 200 metrów głębokości i 1400 metrów szerokości, w najwęższym miejscu nawet tylko około 1 metra szerokości. Można przez niego bezpiecznie przejść dzięki systemowi schodów i kładek. Przejście całego wąwozu trwa około 40 minut.

Źródła:

• James R. Penn, Rivers of the World. A Social, Geographical, and Environmental Sourcebook, ABC-CLIO 2001.