A Jia

A Jia, 阿甲, urodzony w 1907 roku w prowincji Jiangsu, zmarły w 1994 – chiński dyrektor teatralny i reżyser, a także dramaturg i teoretyk teatru. W ciągu trwającej ponad pięćdziesiąt lat kariery stał się jedną z najbardziej rozpoznawalnych postaci współczesnej kultury chińskiej. Interesował się przede wszystkim tradycyjną operą chińską (xiqu), tak w aspekcie teoretycznym, jak i jako praktyk teatralny. Twórca dzieła Hongdengji (Czerwona latarnia, Legenda czerwonej latarni), jednej z ośmiu modelowych sztuk chińskiej opery rewolucyjnej.

A Jia – życie i twórczość

W młodości A Jia oddawał się studiowaniu poezji i tradycyjnej kaligrafii chińskiej. Pracował jako nauczyciel, robotnik i reporter. Przez pewien czas był nawet mnichem buddyjskim. Z maoizmem związał się wcześnie, już w 1938 roku – do zwolenników Mao Zedonga dołączył po Długim Marszu, gdy siedziba Komunistycznej Partii Chin znajdowała się w Yan’An.

W okresie tym brał udział w amatorskich przedstawieniach opery chińskiej. Komuniści utworzyli w Yan’an akademię sztuki i literatur, do której dołączył jako osoba biorąca czynny udział w życiu artystycznym. Do Komunistycznej Partii Chin przystąpił jednak dopiero w 1941 roku. 10 października 1942 roku powstała akademia Yan’an Pingju, której celem był rozwój tradycyjnej opery ping i dostosowanie jej do celów komunistycznej propagandy i agitacji. A Jia został jednym z jej dyrektorów, a następnie jej wiceprzewodniczącym.

Zaangażował się w produkcję setek przedstawień tradycyjnej opery chińskiej. Pisał cieszące się powodzeniem scenariusze, dramaty i libretta. Były to często adaptacje tradycyjnych utworów chińskich przystosowanych na potrzeby propagandowe – tendencja do tworzenia tego rodzaju adaptacji była charakterystyczna dla dalszego rozwoju opery pekińskiej, zwłaszcza w czasie rewolucji kulturalnej. Zyskał duże uznanie także jako aktor xiqu.

W 1949 roku, po zakończeniu chińskiej wojny domowej, podjął studia w Centralnym Instytucie Dramatycznym (中央戏剧学, Zhongyang xiju xueyuan) w Pekinie. Studia umożliwiły mu pogłębienie wiedzy o historii i praktyce poszczególnych stylów xiqu, a także o teatrze i aktorstwie Zachodu.

Pogłębione studia nad teatrem i aktorstwem stały się podstawą Jego badania nad operą chińską miały charakter nie tyle historyczny, co teoretyczny. Dotyczyły rządzących nią ogólnych zasad estetycznych. Wyróżniał się głębokim znawstwem tradycji opery chińskiej, zasłynął jednak przede wszystkim jako innowator, wprowadzający do opery pekińskiej obrazowanie życia Chin współczesnych (choć przede wszystkim w ujęciu agitacyjno-propagandowym).

A Jia stał się prominentnym działaczem komunistycznym okresu rewolucji kulturalnej, zarządzając wieloma centralnymi instytucjami kultury. Należały do nich Ludowy Instytut Reformy Xiqu oraz Centralny Instytut Dramatyczny. Najsławniejsze dzieło A Jia, Czerwona Latarnia (Hong deng ji) to wystawiona latem 1964 roku adaptacja opery szanghajskiej, Współtwórcą utworu był Weng Ouhong.