Stosunek atrybutywny (relacja atrybutywna, związek atrybutywny)

Stosunek atrybutywny, także relacja atrybutywna lub związek atrybutywny – w terminologii językoznawczej: grupa syntaktyczna, która złożona jest z rzeczownika i zależnego od niego (określającego go) przymiotnika, np. w języku polskim “ładna kobieta”, w języku angielskim “beautiful woman”. W podobnym znaczeniu termin występuje także w filozofii.

Etymologia: z nowołacińskiego przymiotnika attributivus – “dany”, “przypisany do czegoś”.

Stosunek atrybutywny w językoznawstwie

W związku atrybutywnym rzeczownik stanowi człon nadrzędny, przymiotnik stanowi człon zależny. Inaczej mówiąc (w terminologii odnoszącej się do kategorii części zdania), stosunek atrybutywny to relacja zachodząca pomiędzy przydawką przymiotną a określanym przez nią rzeczownikiem.

W wielu językach, w tym także w języku polskim, związek atrybutywny charakteryzuje się tym, że pomiędzy przymiotnikiem a rzeczownikiem zachodzi związek zgody (składnia zgody, kongruencja). Polega on na tym, że przymiotnik i rzeczownik zgadzają się ze sobą pod względem takich kategorii gramatycznych jak liczba i rodzaj.

Związek atrybutywny jako pojęcie filozoficzne

Pojęcie związku atrybutywnego pojawia się niekiedy także w terminologii filozoficznej. Termin taki stosował np. Kazimierz Twardowski. Oznacza on zazwyczaj stosunek przedmiotu (lub ściślej rzeczy) do jakiejś jego cechy – często przeciwstawiany stosunkowi zachodzącemu pomiędzy przedmiotami. Jest to więc określenie analogiczne do językoznawczego (przedmiot odpowiada swobodnie rzeczownikowi, cecha przydawce).