Na kresach lasów

Na kresach lasów – pierwsza powieść Wacława Sieroszewskiego, wydana w Petersburgu w 1894 roku. Powstała w czasie pobytu Sieroszewskiego na Syberii, w Namskim Ułusie.

Oparta jest na wrażeniach Sieroszewskiego z wcześniejszego pobytu w położonej za kołem podbiegunowym jakuckiej miejscowości Andyłach (lata 1883-1884). Przynosi studium obyczajowości  i życia Jakutów na tle przyrody syberyjskiej.

Pierwsza powieść Sieroszewskiego stanowi najpełniejszy fresk obyczajowy, który autor poświęcił północnej Syberii i jej mieszkańcom (obok powieści Ucieczka z 1904 roku, toczącej się jednak w środowisku miejskim).

Na kresach lasów: treść utworu

Akcja utworu toczy się na przełomie zimy i wiosny. Główną postacią powieści jest polski zesłaniec Paweł Szczerbina, którego Jakuci biorą za Rosjanina. Główny bohater pragnie poznać kulturę tubylców i motywy ich postępowania, ale utrudnia mu to poczucie wyobcowania i samotność w obcym kraju. Jako przyjaciel i tłumacz wspomaga go Ujbanczyk, syn miejscowego biedaka Mateusza. Postać biedaka Mateusza skontrastowana jest z bogaczem Andrzejem.

Do najciekawszych miejsc powieści należy scena polowania na renifery, wzbogacająca obrazowanie przyrody syberyjskiej, ujęta w samodzielny rozdział (często drukowany osobno). Opisywane są także życie w jurtach, przejazdy wędrownych kupców, narady mieszkańców i wędrówki po okolicach.

Końcowe partie powieści przepojone są nastrojem grozy. Ospa zabija większość mieszkańców osady. Głównego bohatera, zbłąkanego w czasie nocy polarnej, ratują wysłannicy z miasta okręgowego.