Film animowany

Film animowany – utwór filmowy (w tym tak forma kinematograficzna, jak i sama technika zdjęciowa) zrealizowany za pomocą metod animacji (zobacz: animacja). Składa się on z serii zdjęć, które przedstawiają następujące po sobie fazy ruchu. Zdjęcia te, zarejestrowane na taśmie, dają w czasie projekcji filmu iluzję ruchomego obrazu. Najbardziej rozpowszechnionym rodzajem filmu animowanego jest film rysunkowy, inne to przede wszystkim film kukiełkowy, film wycinankowy oraz animacja komputerowa. Kadry mogą wiązać się z rysunkami (na kartonie – stąd angielskie cartooon i skrócone toons), obrazami przedstawianymi za pomocą kukiełek, wycinankami, a także fotografiami i statycznym przedmiotami.


Etymologia: od łacińskiego czasownika animare – “ożywiać”. Nazwa wiąże się z faktem, że w czasie projekcji filmu powstaje iluzja ruchu, a więc wrażenie “ożywienia” przedmiotów.

Najbardziej rozpowszechnioną techniką jest technika “kartonowa”. Polega ona na opracowaniu na sztywnym podkładzie elementów stanowiących tło, scenografię wydarzeń filmu. Na tak opracowane tło nakłada się przezroczyste arkusze celuloidowe, na których przedstawia się obiekty ruchome, przede wszystkim postacie filmu. Następnie, po każdej zmianie celuloidowego arkusza, wykonuje się serię zdjęć poklatkowych. Ze względu na fakt, że poruszająca się postać wykonuje często te same rodzaje ruchów, poszczególne arkusze wykorzystywać można wielokrotnie, co zmniejsza czas i pracochłonność tworzenia filmu animowanego. Rozrysowanie poszczególnych kadrów filmu animowanego określa się terminem fazowanie, osoba wykonująca tę czynność to fazista. Klasyczne techniki animacji cechują się jednak zawsze znaczną pracochłonnością, dlatego właśnie współcześnie wypiera je animacja komputerowa.

Do innych technik animacji należy np. non camera. Polega ona na rysowaniu poszczególnych faz ruchu bezpośrednio na taśmie, bez użycia kamery filmowej. Stosowane są także metody kombinowane, np. łączące żywą akcję (tzw. filmy live action, najczęściej z udziałem aktorów) z animacją.

Rozważany z punktu widzenia semiotyki film animowany posługuje się wizerunkiem wizerunku, odbiciem odbicia. Kontrastuje go to z fotografią i innymi gatunkami filmowymi: podczas gdy w nich ruch potęguje zazwyczaj imitacyjność, wrażenie realności, w filmie animowanym ruch podkreśla umowność i konwencjonalność (podobnie jak w teatrze marionetek czy pantomimie).

Do najważniejszych organizacji skupiających twórców filmów animowanych należy ASIFA (Międzynarodowe Stowarzyszenie Twórców Filmu Animowanego) założone w 1960 roku, funkcjonujące przy ONZ. Najważniejszy międzynarodowy festiwal filmów animowanych odbywa się od 960 roku w Annecy. Duże znaczenie ma także festiwal w Zagrzebiu oraz festiwale animowanych filmów krótkometrażowych w Oberhausen i w Krakowie.

Film animowany: Początki

Historię technik animacji w XIX wieku, która znacznie wyprzedza czasowo filmy z żywą akcją, omawia szerzej artykuł animacja. Eksperymenty takie jak fenakistiskop (Joseph Plateau – 1832 rok, a więc kilkadziesiąt lat przed wynalezieniem kinematografu) czy zoetrop nie przedstawiały bowiem jeszcze filmów (mimo że niekiedy przedstawiały krótkie komiczne historyjki) – były to raczej rodzaje zabawek optycznych, dostarczających często niewyszukanej, jarmarcznej rozrywki. Za twórcę filmu animowanego uznany być może Émile Reynaud (1844-1918), który jako pierwszy prezentował wykonywane technikami animacji ruchome obrazki na ekranie, większej grupie publiczności. Za najstarszy film animowany uznać można stworzony przez niego Dobry kufel (Un beau bock) z 1889 roku, stanowiący film rysunkowy składający się z 700 kadrów. W 1891 roku Reynaud przeprowadził w Théâtre Optique w Paryżu pierwszą projekcję animowanych filmów rysunkowych. Także wynalezione przez niego w 1877 roku urządzenie, praksinoskop (pracsinoscope) jest starsze od kinematografu, wynalazku braci Lumière z 1895 roku. Wynalezienie kinematografu, taśma filmowa, rozwój projektora i przede wszystkim kamera filmowa wzbogaciły jednak znacznie możliwości techniczne filmu animowanego.

Do pionierów filmu animowanego, już po okresie prehistorii kina, należeli także Émile Cohl, J. Stuart Blackton, Max Fleischer i Ub Iwerks,  a przede wszystkim – Walt Disney, którego twórczość omówiona zostanie szerzej w kolejnym rozdziale. James Start Blackton był głównym twórcą techniki animacji poklatkowej (stop-motion pictures). Jego filmy, np. Humorous Phases of Funny Faces z 1906 roku (pierwszy film rysunkowy na taśmie filmowej, wyprodukowany dla wytwórni Vitagraph), cechowały się już dużym urokiem i indywidualizacją postaci. Mniejsze znaczenie artystyczne ma twórczość Émile’a Cohla, francuskiego twórcy postaci zwanej Fantoche. Pierwszą wielką gwiazdą filmu animowanego stał się dinozaur Gertie (Gertie the Dinosaur), którego twórcą był Winsor McCay. Winsor McCay jako pierwszy prezentował filmy animowane w ramach zwykłych seansów kinowych, a także stworzył pierwszy pełnometrażowy film animowany Zatonięcie Luzytanii (Sinking of Lusitania, 1918).

Walt Disney

Walt Disney (właściwie Walter Elias Disney, 1901-1966) jest zapewne najbardziej znanym twórcą filmu animowanego. Zgodnie z duchem amerykańskiej przedsiębiorczości zwrócił uwagę na szybki rozwój filmu animowanego, który w przeciągu swojego życia przekształcił w ogromne przedsięwzięcie biznesowe. Filmom Disneya nie można jednak odmówić przez to walorów estetycznych i wychowawczych. Zestawia się je nawet często z twórczością Chaplina, dostrzegając w nich nieco podobny rodzaj uczuciowości. Zasługą Disneya jest przede wszystkim to, że udało mu się wzbudzić zainteresowanie pełnometrażowym filmem animowanym we wszystkich krajach świata. Oczywiście estetyka filmów Disneya ma wielu krytyków, zarzuca im się przede wszystkim cukierkowość, sentymentalizm i komercyjność.

Młody Walt Disney pracował w wytwórni filmowej Laugh-O-Gram w Kansas City. Pierwsza stworzona przez niego animowana postać, Królik Oswald (pierwowzór Myszki Miki) była w zasadzie kopią kota Felixa, którego twórcą był Otto Messmer. Disney utracił jednak prawa do Oswalda, po czym postanowił rozpocząć samodzielną karierę. Myszka Miki to właściwie Królik Oswald z mysimi uszami. Współtwórcą Oswalda i stałym współpracownikiem Disneya był Ub Iwerks, jego przyjaciel z dzieciństwa, który podążył za nim do Hollywood. To Ub Iwerks był twórcą wielu innowacji technicznych, z których zasłynęła wytwórnia Disneya.

Myszka Miki (Mickey Mouse), Kaczor Donald czy Pies Pluto pojawiają się już w najwcześniejszych kreskówkach Disneya. Przez dziesięciolecia występują w setkach filmów, a także w komiksie, książkach i masowo produkowanych zabawkach, stając się najbardziej rozpoznawalnymi bohaterami kultury masowej. Postacie Disneya ewoluowały z wcześniejszych tendencji rozwojowych filmu animowanego, ale wprowadzane przez Disneya nowinki techniczne cechowały się amerykańską śmiałością i oryginalnością. Największe znaczenie ma tu dodanie do filmu animowanego dźwięku – jednym z pierwszych animowanych filmów dźwiękowych był Parowiec Willie (Steamboat Willie) z 1928 roku, trzeci z kolei film o przygodach Myszki Miki. Wielkie znaczenie w filmach Disneya zaczęła odgrywać także muzyka – widoczne jest to już w filmie z 1929 roku Taniec Szkieletów (The Skeleton Dance). Disney stworzył także pierwszy kolorowy film animowany (w technicolorze), Kwiaty i drzewa (Flowers and Trees – 1932, 29. film z serii Silly Symphonies). Celem Disneya była zawsze doskonałość techniczna – mimo dążenia do stworzenia wrażenia naturalności, estetyka Disneya przypomina silnie akademizm w malarstwie XIX wieku.

Od lat trzydziestych wytwórnia Disneya realizowała przede wszystkim pełnometrażowe filmy rysunkowe stanowiące filmowe wersje najsławniejszych bajek świata. Największym osiągnięciem Disenya jest niewątpliwie film Królewna Śnieżka i siedmiu krasnoludków (Snow White and the Seven Dwarfs) z 1937 roku. Wbrew obiegowej opinii, nie był to pierwszy pełnometrażowy film animowany, był jednak pierwszym pełnometrażowym filmem animowanym nakręconym w Stanach Zjednoczonych. Królewna Śnieżka różniła się znacznie od kręconych wcześniej przez Disneya kreskówek – była pełną i osobną historią filmową, mającą opowiadać o głębokim doświadczeniu emocjonalnym i przemawiać do najgłębszych uczuć dzieci. Po Królewnie Śnieżce Disney stworzył wiele filmów w jej konwencji, należały do nich Pinokio (1940), Fantazja (1940), Dumbo (1941) i Bambi (1942).

Bracia Fleischer: Popeye, Superman, Betty Boop

W odróżnieniu od Disneyowskiego magicznego naturalizmu, bracia Max i Dave Fleischer (których nowojorska kariera rozpoczęła się właściwie wcześniej, niż wielka kariera Disneya) postawili na silną stylizację i prostą rozrywkę – w stylu bardziej zbliżonym do komiksu. Także oni wprowadzili do filmu animowanego wiele innowacji technicznych. Najważniejszą z nich był rotoskop, umożliwiający zamianę filmu aktorskiego na film animowany. Bracia Fleischer stworzyli postacie takie jak Betty Boop, Klaun Ko-Ko i Pies Bimbo – cechowały się one ostrością, nie miały w sobie nic z disneyowskiej słodyczy. Filmy o nich oglądali także dorośli, niepozbawione były one zresztą elementów erotycznych. Do dorosłych i młodzieży przemawiał także marynarz Popeye, symbol siły i zdrowia, żywiący się szpinakiem i lubiący bójki. Popeye pochodził z komiksu, podobnie jak Superman – tworzone przez Fleischer Studios animowane przygody Supermana odniosły znaczny sukces kasowy, nie uratowały jednak wytwórni przed narastającymi kłopotami finansowymi.

Warner Bros.

Trzeci typ estetyki amerykańskiego filmu animowanego stworzyli bracia Warner, pochodzący z Polski żydowscy emigranci Albert, Sam i Harry. Tworzone w wytwórni Warner Bros. filmy animowane nie miały w sobie ostrości filmów braci Fleischer, pełne były jednak cynicznego humoru, pewnego anarchizmu i charakterystycznych grepsów, a niekiedy przemocy. Najbardziej znaną postacią z kreskówek Warner Brothers jest Królik Bugs (Bugs Bunny) stworzony w 1940 roku (nagroda Oscara w 1958 roku). Zwariowaną atmosferę Zwariowanych Melodii tworzyli także kaczor Daffy, Prosiak Porky, ptaszek Tweety, kotecek Sylwester oraz Diabeł Tasmański. Do twórców tych postaci należeli Tex Avery, Chuck Jones, Bob Clampett i Frank Tashlin.

Film animowany w Europie. Awangarda filmowa

W Europie okresu międzywojennego film animowany był w mniejszej mierze niż w Ameryce przeznaczoną dla dzieci rozrywką, a większej elementem kina awangardowego. Wpisywał się w ekspresjonizm filmowy, film absolutny, film awangardowy, film abstrakcyjny. Awangarda filmowa eksperymentowała tak z animacją przedstawiającą (głównie ekspresjonizm), jak i z animacją nieprzedstawiającą (głównie abstrakcjonizm, kino czyste, malarstwo ruchu). Najważniejszym inspiratorem nowych nurtów w europejskim filmie animowanym był Władysław Starewicz, Polak działający głównie we Francji i w Rosji. Starewicz stworzył pierwszy w historii film lalkowy. Jako entomolog-amator inspirował się światem owadów i w ogóle światem natury, zwłaszcza w ujęciu mikro. Pierwsze filmy animowane realizował jeszcze w Kownie, należały do nich np. Walki żukówPiękna Lukanida (1912 – to właśnie był najstarszy film lalkowy). Często adaptował dzieła literatury pięknej, szczególnie bajki (np. Konik polny i mrówka – 1912, Opowieść o lisie – 1930).

Także głównie we Francji działał animator pochodzenia rosyjskiego, Alexandre Alexeïeff (1901-1982). Wprowadził on do filmu animowanego wiele innowacji technologicznych. Jednym z najbardziej znanych jego filmów jest Die Nacht auf dem Kahlen Berge (Noc na Łysej Górze) z 1933 roku, do muzyki Modesta Mussorgskiego. Jeszcze większą sławę zdobyło późniejsze dzieło, Nos z 1963 roku, na podstawie opowiadania Gogola.

Do najbardziej znanych niemieckich twórców filmu animowanego okresu międzywojennego należała Lotte Reiniger (1899-1981), działająca w Niemczech, a po 1950 roku w Anglii. Inspirowała się ona silnie tajskim teatrem cieni – Jean Renoir nazywał ją “władczynią cieni”. Tworzyła filmy pełne wysmakowanych detali, o fabułach zaczerpniętych z bajek ludowych i książek dla dzieci. Do najbardziej znanych filmów Lotte Reiniger należą Przygody księcia Ahmeda (Die Abenteuer des Prinzen Achmed) z 1926 roku oraz Dr. Dolittle and His Animals (Doktor Dolittle i jego zwierzęta) z 1928 roku. Lotte Reiniger tworzyła także miniatury filmowe oparte na wielkich dziełach opery i baletu, takie jak Papageno (na podstawie Czarodziejskiego Fletu Mozarta, 1935), Carmen czy film na podstawie Napoju miłosnego Gaetano Donizettiego.

Jeszcze bardziej od tendencji obecnych w amerykańskim filmie animowanym oddalił się inny animator niemiecki, Oskar Fischinger (1900-1967). Fischinger całkowicie zerwał z bajkowością i komiksowością, inspirując się sztuką abstrakcyjną okresu dwudziestolecia międzywojennego. Najczęściej były to animacje muzyczne i abstrakcyjne studia, składające się z rytmicznych układów kształtów i dźwięków. Współpracował jednak także z Disneyem, zwłaszcza przy realizacji filmu Fantazja (ostatecznie jednak jego nazwisko nie znalazło się, z powodu konfliktu z wytwórnią, w napisach końcowych). Pod koniec życia Fischinger odszedł od animacji, poświęcając się wyłącznie malarstwu.

Do osiągnięć Fischingera nawiązywał w znacznym stopniu animator szkocki, Norman McLaren (1914-1987). McLaren już w okresie międzywojennym eksperymentował wiele z techniką tworzenia filmów animowanych metodą non camera. Jego twórczość cechowała się radykalizmem i śmiałym eksperymentatorstwem, za film antywojenny Neigbours z 1952 roku otrzymał nagrodę Oscara.

Działalność McLarena w Kanadzie otworzyła drogę do zmiany estetyki filmu animowanego także w Ameryce, gdzie narastał sprzeciw wobec treści i formy filmów Disneya. Widoczne to było także w samej wytwórni Disneya. Współpracownik Disneya John Hubley, który pracował przy wielu jego najsławniejszych filmach, w 1941 roku opuścił Disney Studios, a w 1945 roku założył własną wytwórnię filmową, United Productions of America. Hubley zerwał z naturalizmem Disneya, tworząc własny styl, który cechowało radykalne uproszczenie formy. Często nawiązywał do muzyki jazzowej. Za swoje filmy otrzymał nagrody Oscara.

Film animowany w Polsce i Europie Środkowej.

Rozwój filmu animowanego w krajach Europy Środkowej przerwała II wojna światowa. Polska miała jednak stać się jednym z najważniejszych na świecie ośrodków filmu animowanego, powiedzieć można nawet, że drugim po Stanach Zjednoczonych. Duże znaczenie miały także czechosłowackie filmy animowane. W Polsce i Czechosłowacji obok typowego filmu rysunkowego rozwijało się wiele rzadszych i oryginalnych technik animacji, w tym przede wszystkim film lalkowy i film wycinankowy. Obok Polski i Czechosłowacji także Węgry, Jugosławia i Rumunia stanowiły bardzo ważne ośrodki filmu animowanego. Obok produkowanych przemysłowo filmów przeznaczonych dla dzieci, emitowanych w telewizji (głównie jako seriale) powstawały także filmy awangardowe, autorskie i eksperymentalne. Mimo że po 1989 wiele polskich wytwórni filmów animowanych podupadło, awangardowe tradycje polskiego filmu animowanego kontynuuje bujnie rozwijająca się w Polsce animacja komputerowa.

Polskie filmy animowane osiągnęły wysoki poziom już w latach pięćdziesiątych. Już wtedy działali Halina Bielińska i Włodzimierz Haupe – wyróżnił się zwłaszcza film animowany Janosik z 1954 roku, a także film krótkometrażowy Zmiana Warty z 1958 roku. Do czołowych polskich animatorów należą Jan Lenica, Mirosław Kijowicz, Walerian Borowczyk, Daniel Szczechura, Witold Giersz, Piotr Kamel, Julian Antonisz, Ryszard Antoniszczak, Piotr Dumała, Jerzy Kucia i Stefan Schabenbeck. W animacji polskiej lat sześćdziesiątych na pierwszy plan wysuwa się poetyka absurdu, co widoczne jest szczególnie w twórczości Borowczyka i Lenicy. Polskie filmy animowane tego okresu charakteryzuje surrealizm, pesymizm, odejście od tradycyjnych schematów fabularnych. Tendencje takie widoczne są np. w filmach Był sobie raz… (1957), Nagrodzone uczucie (1957) i Dom (1958). Współcześnie do najbardziej znanych polskich animatorów należy Zbigniew Rybczyński, który upowszechnia w filmie animowanym techniki komputerowe (animatronika). Za film Tango z 1980 roku Zbigniew Rybczyński otrzymał Oscara.

W Czechosłowacji rozwijał się przede wszystkim film lalkowy. Jego najwybitniejszym twórcą był Jiří Trnka, tworzące pełne słodyczy i subtelności obrazy odwołujące się do folkloru. Światową popularność zdobył sobie jego film Císařův slavík (Słowik cesarza) z 1949 roku, oparty na jednej z bajek Andersena – zwłaszcza, że wersji anglojęzycznej narratorem był wybitny aktor Boris Karloff. Jiří Trnka opracował także animowane adaptacje filmowe Snu nocy letniej Szekspira oraz Przygód dobrego wojaka Szwejka.

Inni animatorzy czechosłowaccy tworzyli często bardziej autorskie i awangardowe filmy lalkowe. Należał do nich np. Jan Švankmajer, jeden z najbardziej znanych twórców w technice animacji poklatkowej, którego filmy wywodzą się z tradycji awangardowego teatru czeskiego. Przepełnione są one typowo czeską groteską, nawiązują do konfliktów moralnych i perwersyjnej seksualności. Do najbardziej znanych należą Wymiar dialogu (Možnosti dialogu, 1982), Coś z Alicji (Něco z Alenky, 1984), Faust (1994) i Spiskowcy rozkoszy (Spiklenci slasti, 1996). Do innych znanych przedstawicieli animacji czechosłowackiej należał Karel Zeman.

Nowe formy filmu animowanego i tendencje współczesne

Od lat pięćdziesiątych filmy animowane nieco rzadziej pojawiają się na wielkim ekranie, zwłaszcza tradycyjne kreskówki stają się rzadszym elementem tradycyjnego seansu filmowego. Rozkwita natomiast film animowany w telewizji, nie tylko w postaci popularnych seriali dla dzieci, ale także jako element reklamy oraz programów rozrywkowych.

Amerykańskim kreskówkom telewizyjnym powstającym od lat pięćdziesiątych zarzucano często prymitywizm, tak w dziedzinie treści, jak i formy. Najbardziej popularne i charakterystyczne dla stylu kreskówek telewizyjnych były filmy animowane wytwórni Hanna-Barbera, której założycielami byli William Hanna i Joseph Barbera. Należą tu takie serie kreskówek, jak Tom i Jerry, Flinstonowie, Miś Yogi, Jetsonowie czy Scooby Doo.

Nowe tendencje w filmie animowanym reprezentuje np. węgierski reżyser George Pal, działający w Stanach Zjednoczonych (związany z Paramount Pictures). Stworzona przez niego seria Pupetoons to prawdopodobnie najpopularniejszy amerykański film lalkowy. W późniejszym okresie twórczości George Pal porzucił film animowany na rzecz filmu aktorskiego, do którego jednak wplatał elementy animacji (np. Wojna światów z 1953 roku).

Do filmów Švankmajera nawiązują bracia Quay (Stephen i Timothy Quay, amerykańscy bliźniacy). Ich twórczość przypomina silnie fatalizm, absurdalność i ironiczność filmu animowanego Europy Środkowej. Do ich najbardziej znanych filmów należy Ulica krokodyli (Street Of Crocodiles) z 1986 roku, stanowiąca adaptację opowiadania Brunona Schulza. W filmie tym lalki i przedmioty, poddane tajemniczym metamorfozom, wyzwalają się wprawdzie ze sznurków, ale pozostają związane przez swoje impulsy seksualne.

Wielką popularność zdobyła pełna optymizmu seria Wallace i Gromit, której twórcą jest Nick Park. Park tworzył ją tradycyjną i pracochłonną techniką poklatkową. Seria ta celebruje bezpretensjonalną atmosferę brytyjskiej prowincji. Bezpretensjonalność i przytulność to zresztą w ogóle typowe cechy angielskich filmów animowanych. Nick Park i jego współpracownicy, Peter Lord i Dave Sproxton, połączyli najlepsze tradycje filmów animowanych dla dzieci z ekspresją i wyrafinowaniem.

Spośród francuskich twórców filmu animowanego wyróżnił się np. Paul Grimault (Król i ptak, 1980), operujący materiałem tradycyjnym. Spośród włoskich – Bruno Bozzetto, w filmie Allegro ma non troppo parodiujący Fantazję Disneya. Spośród brytyjskich – Richard Williams oraz współpracujący ze sobą John Halas i Joy Batchelor (słynny Folwark zwierzęcy, 1955). Szczególną pozycją w historii brytyjskiego i światowego filmu animowanego jest Żółta łódź podwodna (Yellow Submarine) z 1968 roku, którego reżyserem był George Dunning. Film ten nawiązuje do twórczości zespołu The Beatles (Beatlesi obecni są w nim zresztą w końcowych scenach). Pełen jest typowej dla lat sześćdziesiątych żywiołowej, wizualnej psychodeliki.

W latach osiemdziesiątych w telewizyjnym i kinowym filmie animowanym dominowały znów wpływy komiksu, co raczej negatywnie odbijało się na wartości filmów. Koniec lat osiemdziesiątych przyniósł odrodzenie kinowego filmu animowanego. Przez kilkadziesiąt lat, przede wszystkim ze względu na wysokie koszty produkcji, dominowały w komercyjnym filmie animowanym komercyjne kreskówki. Pod koniec lat osiemdziesiątych wytwórnia Disneya odkryła jednak, że tradycyjne formy kinowe, w odświeżonej konwencji, znowu cieszą się popularnością. Przełomem była przede wszystkim Mała syrenka (The Little Mermaid) z 1989 roku. Do obniżenia kosztów i czasu produkcji przyczyniła się natomiast rozwijająca się szybko animacja komputerowa, która przyniosła zresztą także nowe możliwości rozwoju formalnego. Na początku lat dziewięćdziesiątych rozpoczęła się wielka seria komercyjnych sukcesów kinowych Disneya, filmy takie jak Król Lew czy Pocahontas.

Obok sukcesów komercyjnych przyszły także nowe osiągnięcia formalne i artystyczne. Szczególnie twórczo możliwości techniczne animacji komputerowej wykorzystała nowa gwiazda filmu animowanego, wytwórnia Pixar Animation Studios, której założycielem był John Lasseter. Pierwszym filmem w charakterystycznym stylu wytwórni Pixar był fim Luxor, Jr. z 1986. Światowy sukces odniosła zwłaszcza seria Toy Story, której pierwsza część weszła na ekrany w 1995 roku. Był to pierwszy na świecie film zrealizowany wyłącznie techniką animacji komputerowej. Inne znane filmy wytwórni Pixar to np. Dawno temu w trawie (1998), Potwory i spółka (2001), Gdzie jest Nemo? (2003).

Historia filmu animowanego w Japonii sięga początków XX wieku, szybki rozwój anime, specyficznie japońskiej formy animacji o charakterystycznej stylistyce, nastąpił jednak dopiero w latach siedemdziesiątych. Od lat dziewięćdziesiątych anime zyskało wielką popularność także w Europie i Stanach Zjednoczonych (w języku japońskim samo słowo “anime” oznacza zresztą dowolny rodzaj filmu animowanego, a nie tylko filmy specyficznie japońskie). Podobnie jak zachodni film animowany nawiązuje do zachodniego komiksu, anime nawiązuje do jego formy japońskiej (manga), który cechuje się powieściowym rozmachem i gęstą stylistyką.

Odrodzenie przeżywają także kreskówki telewizyjne. Cechuje je wprawdzie często prymitywizm formalny i techniczny, od lat osiemdziesiątych zaczęły one jednak przekazywać ważne treści społeczne, zaprawione przy tym gorzką ironią, absurdem i groteską. Pierwszą serią tego typu byli Simpsonowie (od 1989), do tego nurtu przynależą także np. serie Beavis i Butt-head (Mike Judge) i Miasteczko South Park (Trey Parker i Matt Stone).

Literatura:

  • Louise Beaudet, L’Art du cinéma d’animation – The Art of Animated Films, 1982.
  • Norman L. Klein, Seven Minutes. The Life and Death of American Cartoon, 1993.
  • Andrzej Kossakowski, Polski film animowany, 1977.
  • Jeff Lenburg, The Encyclopedia of Animated Cartoons, 1993, 2008.
  • Jurij Łotman, O języku filmów animowanych, w: Semiotyka filmu, 1983.
  • George Sadul, Technika i rodzaje filmów animowanych, w: Cuda Kina, 1961.
  • Ralph Stephenson, Animation in the Cinema, 1967.
  • Bob Thomas, Walt Disney. Magician of the Movies, 1966.

Tagi
Leksykon filmu

Dodaj komentarz