Articles for category: Encyklopedia muzyki, Encyklopedia religii, Encyklopedia socjologii

aktualizm

Aktualizm, aktualizm filozoficzny: określenie stanowisk odkreślających rolę stawania się i zmienności w strukturze ontycznej rzeczywistości, zwłaszcza idealizm aktualny Giovanniego Gentile. Podobne stanowiska występują także w teologii i antropologii filozoficznej (przede wszystkim związanej z teologią protestancką). W innych znaczeniach termin ten występuje w psychologii (psychologia Wilhelma Wundta i jego kontynuatorów) oraz w naukach przyrodniczych i filozofii przyrody (zasada aktualizmu i aktualizm geologiczny). W naukach przyrodniczych określa się tak koncepcje podkreślające ciągłość procesów zachodzących w przyrodzie.

Aegikranion

Aegikranion Aegikranion (zlatynizowane aegikranium, aegicranium) – w terminologii sztuk pięknych: dekoracyjny element architektoniczny, ornament w kształcie czaszki kozy (kozła) lub barana w ujęciu frontalnym. Typowy dla sztuki starożytności klasycznej, najczęściej występował w sztuce sakralnej (dekoracja ołtarzy) oraz w sztuce sepulkralnej (dekoracja grobów). Zazwyczaj jako dekoracja rzeźbiarska, często w formie fryzu, płaskorzeźby, reliefu. Pierwotnie aegikranion symbolizował ...

Agon

Agon: w języku greckim rywalizacja, spór, igrzyska, zawody. Termin dotyczy zawodów sportowych, w tym igrzysk olimpijskich, oraz innych konkursów, muzycznych i poetyckich. W teatrze greckim element tragedii i komedii. Także konkurs tragików organizowany w starożytnych Atenach w Wielkie Dionizje. Pojęcie kluczowe dla kultury starożytnej Grecji - społeczeństwo greckie określa się wręcz jako "społeczeństwo agonistyczne".

Abrakadabra

Abrakadabra: zaklęcie i napis na amuletach, znane w magii i okultyzmie od starożytności, popularne także w średniowieczu i później. Związek z gnostyckim bóstwem Abraxas.

Absolut: filozofia indyjska

Absolut: filozofia indyjska Główny artykuł: Absolut. Absolut w filozofii indyjskiej – w filozofii indyjskiej znaleźć można wiele odpowiedników zachodniego pojęcia “Absolut”, tak o charakterze osobowym, jak i nieosobowym. Odpowiednikami o charakterze osobowym, obok treści filozoficznej posiadającymi także religijną, są np. dewa (deva, bóg lub półbóg, istota wyższa od człowieka: w buddyzmie i hinduizmie) i Iśwara (Īśvara, Najwyższa Istota, pan, władca).  ...

Absolut: filozofia współczesna

Absolut: filozofia współczesna Główny artykuł: Absolut. Absolut w filozofii współczesnej – silnie obecna w filozofii idealizmu niemieckiego problematyka Absolutu w filozofii współczesnej straciła na znaczeniu: wiele kierunków filozoficznych współczesności nie włącza Absolutu do swojej aparatury pojęciowej. Wyjątkiem są z jednej strony pewne kierunki filozoficzne o nastawieniu mistycznym i irracjonalistycznym, w których Absolut uznawany jest za poznawalny na podstawie doświadczenia subiektywnego, ...

Absolut: filozofia starożytna

Absolut w filozofii starożytnej - w filozofii starożytnej nie istniał jeszcze bezpośredni odpowiednik terminu "absolut", jego pełnego odpowiednika o charakterze pojęciowym dopatrywać można się w późnostarożytnej koncepcji prajedni Plotyna. Istniało jednak wiele pojęć o zbliżonym charakterze.

Absolut: filozofia średniowieczna

Absolut: filozofia średniowieczna Główny artykuł: Absolut. Absolut w filozofii średniowiecznej – u zarania dojrzałej myśli średniowiecza Bóg rozumiany jako Absolut obecny jest wyraźniej w przedstawionej przez Anzelma z Canterbury koncepcji ontologicznego dowodu na istnienie Boga: u Anzelma z Canterbury jest to jednak wciąż koncepcja o charakterze w dużej mierze apologetycznym. Pełną i pozbawioną dominacji elementu apologetycznego, tj. czysto filozoficzną i ...

Absolut

Abolut: "filzoficzny odpowiednik Boga", byt konieczny i niezłożony, stanowiący rację bytów przygodnych i złożonych. Doskonały, pełny, bezwzględny. Także: to, co w danym układzie nie jest zrelatywizowane do niczego innego.