Articles for category: Encyklopedia ekonomii, Encyklopedia literatury, Encyklopedia retoryki, Encyklopedia socjologii

magodia

Magodia (magoidia) Magodia (magoidia) – w teatrze starożytnej Grecji rodzaj sceny komicznej. Obejmowała ona występy mężczyzn, którzy dla wywołania efektu komicznego występowali w strojach kobiet. Stanowiła osobny podgatunek mimu, który rozkwitał w III wieku p.n.e. Cechowała ją groteskowość i obsceniczność. Magodia w teatrze starożytnej Grecji Z literatury greckiej magodie przejął następnie mim rzymski. Męscy aktorzy ...

Dawid

Dawid, król Izraela Dawid – król starożytnego Izraela i Judy, jedna z głównych postaci historycznych w Biblii i jedna z kluczowych postaci w dziejach kultury. Jego życie przypada na przełom X i XI wieku p.n.e., panowanie Dawida datuje się tradycyjnie na około 1012-972 p.n.e. W chrześcijaństwie Dawid stanowi typ mesjański. Zobacz też: Dawid Michała Anioła, ...

kontrtytuł

Kontrtytuł, tytuł zbiorowy, tytuł nadrzędny, tytuł seryjny: informacje formalne umieszczane na drugiej stronnicy książki wchodzącej w skład publikacji wielotomowych i publikacji seryjnych.

Arkusz

Arkusz: w poligrafii i edytorstwie miara objętości tekstu. Wyróżnia się najczęściej arkusz wydawniczy, arkusz autorski (około 40000 znaków drukarskich) i arkusz drukarski. Arkusz papieru i inne rodzaje arkuszy.

Archiwum redakcyjne

Archiwum redakcyjne, archiwum czasopisma: archiwum gromadzące wycinki prasowe, archiwalne numery czasopism, fotografie itp. materiały. Zbiór materiałów, które utraciły aktualność, bieżące znaczenie, ale są istotne dla historii danego czasopisma, oraz zbiór informacji nieodzownych w bieżącej pracy redakcji czasopisma.

Apla

Apla: w poligrafii - płaszczyzna w całości zadrukowana jednym kolorem, nierastrowana (bez punktów rastrowych). Efektem jest jednolita powierzchnia druku. W sztukach plastycznych - część rysunku (kreskowego) lub część obrazu (półtonowego) pokryta jednolitym - najczęściej ciemnym - kolorem.

Antykwa

Antykwa, określana także terminem pismo humanistyczne, niekiedy łacinka: krój pisma powstały w XV wieku, przechodzący różne fazy rozwojowe (przede wszystkim antykwa renesansowa, antykwa barokowa i antykwa klasycystyczna), nawiązujący do pisma rzymskiego. Do dziś stanowi dominujący typ pism drukarskich.

Adresat

Adresat utworu literackiego: odbiorca dedykacji, osoba wymieniona w tekście, lub odbiorca dzieła literackiego, adresat komunikatu literackiego.

Autentyzm

Autentyzm (autentyści): kierunek w poezji polskiej dwudziestolecia międzywojennego, skupiony wokół czasopisma "Okolica Poetów" (Stanisław Czernik, Jan Bolesław Ożóg). Dążenie do prawdy poetyckiej.

Akademizm

Akademizm: kierunek w sztuce XIX wieku, głównie w malarstwie. Najszerszej obecny w sztuce francuskiej. Eklektyzm, nawiązanie do uznawanych za doskonałe dawniejszych stylów artystycznych, nawiązanie do estetyki antycznej, zamiłowanie do tematyki historycznej.

Akroteleuton

Akroteleuton, akrotelestych, akrostych podwójny: rodzaj akrostychu (według szerszej definicji). Połączenie teleutonu i akrostychu (według wąskiej definicji).

Akmeizm

Akmeizm: rosyjska grupa literacka, neoklasycyzm, odwrót od symbolizmu, dbałość o klarowność języka - Nikołaj Gumilow, Osip Mandelsztam, Anna Achmatowa, Siergiej Gorodecki, Mikołaj Kuzmin.

Awangarda krakowska

Awangarda krakowska: polski ruch literacki w literaturze dwudziestolecia międzywojennego. Program i przedstawiciele awangardy krakowskiej (Tadeusz Peiper, Julian Przyboś, Jan Brzękowski, Jalu Kurek).

Amorfizm

Amorfizm: bezkształtność utworu literackiego, szczególnie powieści. W polskiej krytyce literackiej po II wojnie światowej krytyka amorfizmu była zapowiedzią socrealizmu.

Maurice Baring

Maurice Baring: angielski pisarz, reprezentant nurtu katolickiego w literaturze. Autor kilkunastu powieści i wielu innych książek. Dziennikarz, dyplomata, pilot, znawca kultury rosyjskiej.

Alexander Barclay

Alexander Barclay (Aleksander Barclay): angielski pisarz, tłumacz: The Ship of the Fools (Statek glupców, The Shyp of Folys of the Worlde); Eclogues (sielanki). Tłumacz, m.in. Salustiusza.

John Barbour

John Barbour: znany jako "ojciec poezji szkockiej". Autor realistycznego romansu historycznego "The Bruce" ("The Brus"), opiewającego Roberta I Bruce'a, znanego jako Waleczne Serce (Braveheart).

Robert Michael Ballantyne

Robert Michael Ballantyne, Robert Ballantyne, R.M. Ballantyne: angielski twórca powieści przygodowych dla młodzieży. Najbardziej znana to "Koralowa wyspa". Zasłynął także z autentycznych, własnych przygód.

John Bale

John Bale: angielski pisarz. Jego dramaty stanowią stadium pośrednie między moralitetem a szekspirowskim dramatem historycznym. Bibliograf, pierwszy angielski historyk literatury. Biskup anglikański Ossory, polemista protestancki.

James Baldwin

James Baldwin: amerykański pisarz, także eseje, dramaty, opowiadania. Poruszał głównie problematykę emancypacji rasowej. Przedstawiciel literatury LGBT. "Mój Giovanni", "Inny kraj", "Głoś to na górze".

Akademie literckie

Akademie literackie: instytucje stanowiące stowarzyszenia pisarzy, literaturoznawców i krytyków literackich, mające na celu koordynację życia literackiego i dyskusję o literaturze.

Agon

Agon: w języku greckim rywalizacja, spór, igrzyska, zawody. Termin dotyczy zawodów sportowych, w tym igrzysk olimpijskich, oraz innych konkursów, muzycznych i poetyckich. W teatrze greckim element tragedii i komedii. Także konkurs tragików organizowany w starożytnych Atenach w Wielkie Dionizje. Pojęcie kluczowe dla kultury starożytnej Grecji - społeczeństwo greckie określa się wręcz jako "społeczeństwo agonistyczne".

Ustęp

Ustęp: w literaturze samodzielny znaczeniowo fragment utworu (np. w "Dziadach"). W prawie jednostka redakcyjna, skrót ust. Bliski odpowiednik "akapitu". Znaczenia słownikowe (ubikacja).

Adiustacja

Adiustacja: Redakcyjne i techniczne przygotowanie tekstu do druku. Wyróżnia się adiustację techniczną (adiustacja w sensie wąskim), stylistyczną i merytoryczną).

Adaptacja

Adaptacja: w obrębie literatury - transpozycja, na potrzeby filmu - ekranizacja. Przeróbka oryginalnego utworu na potrzeby innych adresatów lub dostosowanie go do innych środków wyrazu. Wyróżnianie adaptacji wiernych i swobodnych możliwe jest, o ile przyjąć romantyczne rozumienie oryginalności.

Barzelletta

Barzelletta: w języku włoskim dosłownie "dowcip", "żart", "kawał", szczególnie obsceniczna dykteryjka. Artykuł obejmuje tak znaczenie literackie, jak i muzyczne terminu, które są powiązane. Barzelletta to bowiem tak forma muzyczna, jak i gatunek literacki obecny w kulturze włoskiej od późnego średniowiecza do renesansu. Oba znaczenia są zresztą niemal równoznaczne z terminem "frottola".

Literatura kanadyjska w języku francuskim

Literatura kanadyjska w języku francuskim Literatura quebecka Literatura kanadyjska w języku francuskim – literatura francuskojęzyczna w Kanadzie, rozwijająca się od XIX wieku, w mniejszym zakresie także w okresie wcześniejszym. Przede wszystkim w Quebecu znana, od lat 60., także jako literatura quebecka. Poza Quebekiem stosuje się raczej starsze określenie literatura francusko-kanadyjska, literatura frankofońska w Kanadzie, francuskojęzyczna ...

Octave Crémazie

Joseph Octave Crémazie, ur. w Québecu 16 kwietnia 1827, zm. w Hawrze 16 stycznia 1879 - poeta kanadyjski piszący w języku francuskim, uważany za "ojca poezji francusko-kanadyjskiej", księgarz. Działał na rzecz zachowania tożsamości francusko-kanadyjskiej poprzez rozwój kulturalny i gospodarczy społeczności francusko-kanadyjskiej.