Aukcja książek
Aukcja książek, aukcja bibliofilska – rodzaj aukcji antykwarycznej; aukcja, a więc publiczna sprzedaż za pomocą licytacji, która obejmuje książki i inne materiały pisane i drukowane, takie jak czasopisma, rękopisy, nuty, mapy i ryciny i archiwalia. Na aukcjach książek sprzedaje się w praktyce także inne rodzaje towarów, takie jak materiały graficzne czy różnego rodzaju pamiątki historyczne lub przedmioty kolekcjonerskie.
Współcześnie w aukcji książek uczestniczyć można także przez Internet, dawniej zaś odbywały się one często drogą korespondencyjną (poprzez wyznaczanie wysokości kwoty, do której w imieniu reflektanta można było podnieść cenę wywoławczą oferowanej książki). Aukcje bibliofilskie prowadzą tak domy aukcyjne (w tym najbardziej znane przedsiębiorstwa ogólnoświatowe, jak Christie’s i Sotheby’s), jak i niektóre antykwariaty (w tym niemal wszystkie antykwariaty naukowe i niektóre antykwariaty ogólne).
Współcześnie na aukcjach sprzedaje się głównie książki rzadkie i wartościowe, niekiedy także specyficzne zbiory bibliofilskie (takie jak np. bogate kolekcje książek kucharskich). O powodzeniu aukcji decyduje odpowiednia reklama oraz dobrze sporządzony katalog aukcyjny. Kupującymi są najczęściej bibliofile, a także biblioteki naukowe uzupełniające swój księgozbiór. Podobnie jak dzieło sztuki, cenna książka może być także formą inwestycji. Ceny książek osiągane na aukcjach stanowią miarę ich wartości antykwarycznej – często jednak cenne książki są obiektem rywalizacji pomiędzy bibliofilami, co może skutkować podniesieniem ceny ponad rzeczywistą wartość rynkową sprzedawanego obiektu.
Informacje o aukcjach książek podają katalogi aukcyjne, a także czasopisma księgarskie. Do najbardziej znanych takich czasopism należą niemiecki “Jahrbuch der Auktionspreise für Bücher, Handschriften und Autographen” (dziś także JAP-online) oraz brytyjskie czasopismo “Book-Auction Records”. Są one często bogato ilustrowane, zawierają też dokładne opisy rzadkich egzemplarzy książek mogących mieć znaczną wartość bibliograficzną i bibliofilską.
Aukcja książek: Historia
Pierwsza znana aukcja książek odbywały się już na początku XVII wieku w Holandii, która jest ojczyzną wielu różnych rodzajów aukcji, w tym np. aukcji kwiatów. Aukcyjne formy sprzedaży książek praktykowali wprawdzie już księgarze wędrowni w XVI wieku, zwłaszcza jako formę wyprzedaży towaru, którego nie mogli sprzedać zwyczajnie; formy sprzedaży książek typu aukcyjnego stanowiły też często element szerszej pojętego handlu wymiennego. Pierwsza aukcja książek we właściwym znaczeniu odbyła się jednak w 1604 roku w Lejdzie. Aukcję tę przeprowadził sławny księgarz i wydawca Lodewijk Elzevier (twórca jednego z największych współczesnych wydawnictw naukowych – Elsevier), sprzedając księgozbiór G. i J. Dousa. Holenderskie aukcje książek w XVII wieku zapoczątkowały zainteresowanie inkunabułami, szersze naukowe i kolekcjonerskie zainteresowanie książkami, a także funkcjonowanie antykwariatów w ich współczesnej formie.
Z Holandii aukcje książek rozprzestrzeniły się w całej Europie Zachodniej, a także w Stanach Zjednoczonych. Centrum handlu książkami stały się zwłaszcza XVIII-wieczne Niemcy, szczególnie Lipsk, gdzie odbywają się słynne Targi Lipskie (Lepiziger Messe) – sławne aukcje książek w Lipsku prowadził Christian Kirchner. Aukcje książek w Niemczech prowadzili następnie m.in. w Lipsku Johann August Gottlob Weigel i C.G. Boerner, w Stuttgarcie H.G. Gutekunst, w Kolonii Heinrich Lempertz (firma Lempertz istnieje do dziś i uchodzi za najstarszy dom aukcyjny prowadzony od samego początku przez jedną rodzinę).
Pierwsza aukcja książek w Wielkiej Brytanii odbyła się w 1676 roku – wtedy to księgarz William Copper sprzedał na aukcji księgozbiór Lazarusa Seamana (zachowanuy katalog Catalogus Variorum & Insignium Librorum Instructissimae Bibliothecae Clarissimi Doctissimique Viri Lazari Seaman […]). Londyn stał się w XVIII wieku największym ośrodkiem handlu światowego, w tym antykwarycznego – w antykwariatach Londynu odbywały się wielkie aukcje bibliofilskie o zasięgu światowym. Do antykwariatów i antykwariuszy tych (niekiedy istniejących do dziś, w tym jako najsławniejsze domy aukcyjne) naleli Sotheby’s, Bernard Quaritsch, Maggs Bros. oraz Wilkinson & Hodge.
Drugim po Londynie znacznym ośrodkiem handlu aukcyjnego książkami był Paryż, gdzie aukcje odbywały się przede wszystkim w Hôtel Drouot. Także ten dom aukcyjny istnieje do dziś. Od 1713 roku aukcje książek znane były w Stanach Zjednoczonych.
Aukcje książek w Polsce
Pierwsze polskie aukcje książek odbywały się już w połowie XVII wieku w Gdańsku, głównym ośrodku handlowym Polski tego okresu. W XVIII wieku aukcje książek (tak własnych, jak i otrzymanych do sprzedaży) organizował w Warszawie Michał Gröll, “bibliopol Jego Królewskiej Mości i aukcjoner miasta Warszawy”.
W XIX wieku aukcje książek w Warszawie organizował antykwariusz Jakub Giejsztor (Gieysztor). W Krakowie organizował je księgarz Józef Cypcer. W Warszawie, Krakowie, Lwowie i Wilnie organizowało je Towarzystwo Miłośników Książki. Zakonspirowany antykwariat istniał także w okresie II wojny światowej w Warszawie – Alfons Prabucki i Wiktor Łazowski organizowali w nim tajne aukcje książek.
Po wojnie pierwszą aukcję książek zorganizowała księgarnia i antykwariat Oficyna Księgarska w 1947 roku. Następnie także Towarzystwo Miłośników Książki w Krakowie. Od 1956 roku aukcje książek prowadził w sposób systematyczny Dom Książki. Przedsiębiorstwo to posiadało antykwariaty w Krakowie, Warszawie – aukcje od 1958, Poznaniu – aukcje od 1959 oraz w Bydgoszczy (do 1963 zorganizowało 27 aukcji, na których sprzedano 35000 rzadkich i cennych egzemplarzy za sumę 5000000 ówczesnych złotych).
Druki kupują na aukcjach (często preferencyjnie i za obniżone ceny) także biblioteki i muzea (druki – Biblioteka Narodowa i Biblioteka Jagiellońska, archiwalia – Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych).
Linki zewnętrzne: archiwum “Book-Auction Records” w Internecie.