Asynchron

Asynchron, także kontrapunkt wizualno-dźwiękowy – niezgodność obrazu i dźwięku (zwłaszcza w filmie), rozmijanie się obrazu i dźwięku w czasie. Może być obserwowany na ekranie filmowym lub telewizyjnym – np. w czasie zbliżeń twarzy osób mówiących, kiedy to właśnie jest najbardziej rażący. Stanowić może przy tym tak błąd techniczny, jak i zamierzony efekt artystyczny.


Asynchron jako efekt estetyczny i jako błąd techniczny

Rozumiany jako błąd techniczny stanowi brak synchronizacji, rozbieżność pomiędzy ścieżką dźwiękową a wyświetlanym na ekranie obrazem. Często zdarza się mały, kilkuklatkowy asynchron, stwarzający na ekranie dziwny efekt, przy którym usta mówiącego poruszają się, nie wydają jednak dźwięku. W tym znaczeniu określany jest także bardziej ściśle jako postsynchron.

Rozumiany jako zamierzony efekt artystyczny stanowi wizualno-dźwiękowy kontrapunkt. Świadome wykorzystanie braku zbieżności dźwięku i obrazu w filmie stanowi jeden z najczęściej wykorzystywanych chwytów estetycznych w sztuce filmowej – chwyt ten prowadzi do ciekawych efektów semantycznych (wzbogacenie znaczenia określonych scen). Najprostszym rodzajem celowego asynchronu jest dialog – sytuacja, w której widzimy na ekranie twarz lub postać jednego rozmówcy, a słyszymy głos drugiego.

Metoda ta znalazła zastosowanie już w początkach filmu dźwiękowego. W 1928 roku Siergiej Eiseinstein, Wsiewołod Pudowkin i Grigorij Aleksandrow wydali manifest artystyczny, według którego użycie dźwięku stanowić może kontrapunkt dla elementów montażu wizualnego, dając przez to nowe możliwości doskonalenia i rozwijania montażu filmowego.

Asynchron może przybierać kilka form. Należą do nich forma naturalna (widz słyszy dźwięk o pewnym naturalnym źródle, nie widzi jednak samego źródła tego dźwięku), forma materialna (źródło fonii nie jest możliwe do zobaczenia), asocjacja (widz słyszy głos, który można wytłumaczyć przez asocjację, naturalne skojrarzenie) lub antyteza. Przykładem asynchronu może być film Życie jest piękne (1952, reżyseria: Tadeusz Makarczyński) – w którym sceny tańców ilustrowane są muzyką pogrzebową, sceny wojenne zilustrowane są natomiast muzyką taneczną. Innym przykładem może być film Zbieg z Alcatraz (Point Blank, 1967; reżyseria: John Boorman). W filmie tym bohaterowi przemieszczającemu się pociągiem towarzyszą odgłosy kroków.

Uwagi językowe

Rozumiany ogólnie brak zbieżności czasowej różnych zjawisk określa się terminem asynchronizm i przymiotnikiem asynchroniczny (niezsynchronizowany, nieskoordynowany, np. asynchroniczny dźwięk, asynchroniczny obraz). Sam termin “asynchron” uważany bywa niekiedy za określenie branżowe, potoczne.

W języku angielskim: out of sync lub asynchronous sound.


Tagi
Leksykon filmu

Dodaj komentarz