Aparat mikrofilmowy

Aparat mikrofilmowy – kamera fotograficzna służąca do wykonywania zdjęć mikrofilmowych (tzw. mikrofilmy). Wykształciły się dwa typy aparatów mikrofilmowych, aparaty mikrofilmowe zautomatyzowane, wykorzystywane dawniej szeroko w życiu gospodarczym, oraz aparaty normalne, używane do dziś w bibliotekach i archiwach. Fotografia mikrofilmowa umożliwiała wygodne opracowywanie wielkoformatowych zdjęć materiałów, które oryginalnie występują w wielkich arkuszach. W związku z wypieraniem techniki mikrofilmowej przez digitalizację zbiorów obecnie jednak techniki mikrofilmowe mają coraz mniejsze znaczenie także w wielkich bibliotekach naukowych i archiwach, gdzie pierwotnie były najszerszej stosowane.


Aparat mikrofilmowy normalny i jego konstrukcja

Aparat mikrofilmowy normalny stanowi konstrukcję jednolitą. Konstrukcja taka składa się z samej kamery oraz rozbudowanej kolumny reprodukcyjnej. Kamera aparatu mikrofilmowego zawiera najczęściej 30 metrów bieżących taśmy. Pozwala to (przy filmie perforowanym 35 mm) na wykonanie ok. 750 zdjęć. Kolumna aparatu połączona jest z blatem, na którym umieszcza się mikrofilmowane obiekty oraz z reflektorami oraz różnego rodzaju urządzeniami regulacyjnymi i kontrolnymi.

Aparatami mikrofilmowymi normalnymi wykonać można – w zależności od biegłości w obsłudze – od 100 do 400 zdjęć na godzinę. Szybkość wykonywania zdjęć zależy również od wartości materialnej i stanu mikrofilmowanych obiektów.

Stosuje się redukcje od 4 do 30 razy, najczęściej przy tym od 8 do 20 razy. Pozwala to na mikrofilmowanie obiektów o wymiarach 48×72 cm. (na filmie perforowanym 35 mm, przy dwudziestokrotnej redukcji). Niektóre aparaty pozwalają na mikrofilmowanie tekstów o wymiarach do 96×144 cm (film 35 mm nieperforowany, przy trzydziestokrotnej redukcji).

Aparaty mikrofilmowe są kosztowe, koszt ich użycia przekracza koszty digitalizacji. Ich obsługa wymaga też wykwalifikowanego personelu (pracownia reprograficzna) oraz wielu urządzeń pomocniczych. Utrzymanie sprawności aparatu wymaga stałej konserwacji. Z tego powodu także dawniej w mniejszych instytucjach naukowych (archiwach i bibliotekach), w których nie występowało duże zapotrzebowanie na mikrofilmy, stosowano specjalnie przystosowane zwykłe aparaty małoobrazkowe. Nie zapewniały one jednak dostatecznej jakości mikrofilmów, a ich obsługa nastręczała wielu trudności. Przydatne do tworzenia mikrofilmów w ten sposób były głównie aparaty fotograficzne o lustrzance jednowziernikowej. wyposażone w tubusy do wykonywania zdjęć z bliska. Umieszczano je na statywie reprodukcyjnym z reflektorem.

Kamera aparatu mikrofilmowego

Kamera wyposażona jest w obiektyw wysokiej klasy. Otwarcie i zamknięcie migawki oraz przesuw taśmy są przeważnie sprzężone i uruchamiane elektrycznie (poprzez naciśnięcie przycisku lub pedału). W starszych typach aparatów mikrofilmowych występowało ręczne ustawienie przesłony, ostrości i czasu ekspozycji. Ustawienia te zależały od odległości mikrofilmowanego obiektu oraz od jego formatu. Nowsze typy stosują natomiast stałą przesłonę i stały czas ekspozycji – regulacji podlegają jednak obejmowany format oraz oświetlenie. Format wskazywany jest zwykle przez projekcję świetlną z kamery. Ustawienie ostrości następuje samoczynnie.

Blat aparatu mikrofilmowego

Blat aparatu mikrofilmowego przybiera najczęściej dwie formy: płaszczyzny lub tafli szklanej. Blat w postaci tafli szklanej, pod którą wkłada się mikrofilmowany dokument, zapewnia jego dobre rozłożenie. Jest przy tym jednak niebezpieczny dla obiektów, zwłaszcza cennych dokumentów zabytkowych; ponadto stałe otwieranie i zamykanie szyby spowalnia tempo pracy. Blat w formie płaszczyzny nie stwarza niebezpieczeństw dla dokumentów, ale w przypadku mikrofilmowania grubych książek wymaga częstego poprawiania ustawienia obiektywu.

Urządzenia regulacyjne i kontrolne

Aparat do mikrofilmów wyposażony jest także w wiele urządzeń kontrolnych i regulacyjnych. Należą do nich, stanowiące elementy kamery, licznik zdjęć i licznik zużycia taśmy. Sygnalizacja dźwiękowa oznacza moment ekspozycji, koniec taśmy, czasem także uszkodzenie mechanizmu aparatu.

Kolumna aparatu mikrofilmowego

Kolumna aparatu mikrofilmowego wyposażona jest w urządzenia służące do regulacji oświetlenia – wraz z woltomierzem i światłomierzem. Wskazują one siłę światła odbitego od mikrofilmowanego dokumentu.

Aparat mikrofilmowy zautomatyzowany

Aparaty mikrofilmowe zautomatyzowane przeznaczone są do szybkiego mikrofilmowania. Wykonuje się przy tym nimi zdjęcia obiektów jednolitych i luźnych, w zasadzie nie nadają się do mikrofilmowania książek. Typowe obiekty mikrofilmowane w ten sposób to np. czeki bankowe.

Aparat sam, w sposób automatyczny podsuwa opracowywane dokumenty pod obiektyw. Aparaty takie pracują najczęściej na filmie 16 mm. Stosują duże zmniejszenia. Wykonywać mogą do kilkuset zdjęć na minutę. Nie są stosowane do mikrofilmowania książek, ale przydatne były także w praktyce bibliotecznej, przy wykonywaniu kopii kart katalogowych dla katalogów centralnych.

Bibliografia:

  • Hubbard W. Ballou, Guide to Microreproduction Equipment, Nationa Microfilm Association 1973.
  • Andrzej Wyczański, Mikrofilm – nowa postać książki, Ossolineum 1972.

Linki zewnętrzne:


Tagi
Encyklopedia literaturyEncyklopedia sztuk pięknychHumanistyczna encyklopedia nauki

Dodaj komentarz