Anonim

Anonim – termin ten kilka znaczeń – utwór autora, który w żadnej formie się w nim nie ujawnił (w tym sytuacja, w której autor utaił swoje imię celowo); dzieło (tekst), którego autora nie udało się ustalić; autor o nieznanej nazwie (nieznanym imieniu i nazwisku); anonimowy list – gatunek literatury stosowanej, najczęściej forma donosu, pozbawiony podpisu list o charakterze oszczerczym.


Anonim jako autor i jako rodzaj utworu

Utwory, których autorstwo nie jest z jakichkolwiek przyczyn znane, określa się jako utwory anonimowe. Termin nie zawsze jest jednak jednoznaczny – jako utwory anonimowe określa się także utwory pozbawione jednoznacznego autorstwa, takie jak antologie i chrestomatie. Od autorstwa anonimowego odróżnić należy natomiast autorstwo zbiorowe (autorstwo korporatywne), autorstwo ukryte (w sytuacji, gdy autor występuje pod pseudonimem), autorstwo sporne (antilegomena – przypisanie autorstwa danej osobie jest wątpliwe), autorstwo fałszywe (apokryf, pseudoepigraf).

Zjawisko celowej anonimowości autorskiej, zatajania imienia lub niepodpisywania się, występowało szczególnie często w kulturze średniowiecza. Obecnie stanowi niekiedy formę prowokacji artystycznej. Niekiedy autor ujawnia się jedynie częściowo – tak np. artyści anonimowi podpisujący się jedynie monogramami (skrótami imienia i nazwiska) to monogramiści. Zdarza się, że imiona (częściej adresatów, niż autorów) zataja się w całości lub częściowo za pomocą asterysków – są to asteronimy.

Anonimy klasyczne

Szczególny rodzaj anonimów to anonimy klasyczne. Określa się tak utwory, których autorstwo pozostaje nieznane lub wątpliwe, a które znane są przy tym powszechnie przyjętymi tytułami – najczęściej są to wielkie dzieła epickie, poematy, zbiory legend i opowieści oraz romanse rycerskie. Przykładami tego rodzaju utworów mogą być Pieśń o Rolandzie, Kalewala (fiński epos narodowy), Pieśń o Nibelungach (Nieblungenlied). Utwory tego rodzaju występują często w bardzo rozmaitych wariantach i tłumaczeniach, często też wydawane są pod rozmaitymi wariantami tytułów.

W praktyce bibliotekarskiej anonimy klasyczne, zgodnie z panującą tendencją, opisuje się najczęściej pod tytułami ujednoliconymi. Jako tytuły ujednolicone przyjmuje się najczęściej tytuły najszerszej cytowane i konwencjonalne.

Uwagi językowe

Termin funkcjonuje nie tylko w odniesieniu do artystów i twórców, ale także w języku ogólnym – “anonim” to także każdy człowiek z jakichś względów nie ujawniający swojego nazwiska.

Etymologia: z greckiego przymiotnika ἀνώνυμος, anonymos – “bezimienny”, “pozbawiony imienia”.

W innych językach: język angielski – anonym; język francuski – anonyme; język niemiecki – Anonymus lub Anonym.

Liczba mnoga w języku polskim to anonimy – w odniesieniu do tekstów, utworów, lub rzadziej anonimowie – w odniesieniu do autorów, osób.

Zobacz też: ananim.


Tagi
Encyklopedia literatury

Dodaj komentarz