Alfons Mucha

Alfons Mucha, właściwie Alfons Maria Mucha (1860-1939) – czeski malarz i grafik, dekorator, twórca grafiki użytkowej, w tym ozdobnych druków (przede wszystkim afisze). Jeden z czołowych przedstawicieli secesji. W obrębie sztuki użytkowej i dekoracyjnej tworzył projekty przedmiotów rzemiosła artystycznego (w tym dzieła złotnictwa), projekty wnętrz, witraże, scenografię teatralną oraz ilustracje książkowe. Był także cenionym malarzem (cykl obrazów Epos słowiański, tworzony od 1913 roku).


Alfons Mucha: Biografia

Alfons Mucha urodził się 24 czerwca 1860 roku w miejscowości Ivančice na Morawach (spolszczane jako Iwanczyce, niemieckie Eibenschütz). Uczęszczał do gimnazjum w Brnie, następnie uczył się w Pradze – nie został jednak przyjęty na praską Akademię Sztuk Pięknych. W związku z tym w 1877 przeniósł się do Wiednia, gdzie pracował przy wytwarzaniu dekoracji teatralnych. W 1886 Mucha poznał hrabiego Karla Khuen-Belassi, który objął go swoim mecenatem. Mucha odnawiał malowidła w zamkach hrabiego położonych w miejscowościach Hrušovany i Gandegg. Następnie, dzięki wsparciu finansowemu hrabiego, podjął studia na Akademie der Bildenden Künste w Monachium w latach 1885-1887.

W 1887 roku wyjechał do Paryża by zakończyć edukację artystyczną. Uczył się tam w Académie Julian (w latach 1889-1894), w Académie Colarossi oraz w studio malarza Jean-Paula Laurensa (1838—1921). W czasie nauki zetknął się z Paulem Gauguinem, Władysławem Podkowińskim, Władysławem Ślewińskim i Stanisławem Wyspiańskim. W Paryżu Mucha zarabiał na życie wykonując wiele drobnych zamówień, w tym ilustracje do czasopism “La Vie Populaire” i “Le Petit Français illustré”. Stopniowo stawał się znaną postacią – sławę przyniosły mu afisze do sztuki Gismonde, z naturalnej wielkości podobizną grającej w tej sztuce główną rolę słynnej aktorki Sarah Bernhardt. Afisz okazał się tak dużym sukcesem, że Mucha uzyskał sześcioletni kontrakt na wyłączność na wykonywanie afiszów z podobizną Sarah Bernhard. Zdobył także wiele innych zamówień – na afisze, ilustracje, znaczki, kalendarze itp. Projektował secesyjną biżuterię dla Georgesa Fouquet. W latach 1898-1900 wziął udział w przygotowaniach do Wystawy Światowej w Paryżu oraz zaprojektował pawilon wystawowy Bośni i Hercegowiny. Popularność artysty stała się na tyle duża, że otworzył on nawet własną szkołę rysunku o nazwie Cours Mucha. Nadal współpracował z Sarah Bernhardt i z paryskim Théâtre de la Renaissance.

Między 1904 a 1913 rokiem odbył kilka podróży do Stanów Zjednoczonych, gdzie zajmował się głównie malarstwem – często powracał jednak do Paryża. W Stanach Zjednoczonych jego patronem był bogaty przemysłowiec z Chicago Charles Richard Crane, zafascynowany słowiańskością. Następnie osiadł na stałe w Pradze. Odrzucił wtedy niektóre elementy secesyjne, powracając do obecnej już w najwcześniejszym okresie jego twórczości maniery akademickiej. Przejawiało się to także w warstwie treściowej dzieł – większość obrazów Muchy z późnego okresu to malowidła o tematyce historycznej. Najważniejsze to 20 obrazów o dużych rozmiarach, które ilustrowały historię Czech i innych tzw. “narodów słowiańskich”. Cykl ten, Epopeja słowiańska (Slovanská epopej), powstawał w latach 1910-1928. Malarz podarował to inspirowane stosunkowo szeroko obecną w kulturze czeskiej ideologią panslawistyczną dzieło miastu Praga.

Zmarł 14 lipca 1939 roku w Pradze, kilka dni po przesłuchaniu przez gestapo. Jego synem był znany czeski pisarz Jiří Mucha (1915-1991), autor kilku publikacji o życiu ojca.

Alfons Mucha: Twórczość

Mucha należał do głównych twórców grafiki użytkowej w stylu secesyjnym. Pozostawił po sobie wiele plakatów w stylu typowym dla epoki, cechujących się posuwistą linią i bujną, “przesadną” ornamentacją. Zachowany zostaje jednak balans pomiędzy elementami stylizowanymi i elementami realistycznymi. Na jego twórczość znaczny wpływ wywarli Hans Makart i Eugène-Samuel Grasset. Wyraźne są w twórczości Alfonsa Muchy także wpływy sztuki bizantyjskiej. Obecne są one zwłaszcza w przypominających bizantyjskie mozaiki tłach obrazów oraz w bogato zdobionych szatach postaci, dekorowanych złotem i kamieniami szlachetnymi.

Chociaż twórczość Muchy może być postrzegana jako typowa dla secesji, artysta wykształcił jednak własny i niezwykle rozpoznawalny styl – odznaczający się wysokimi walorami rysunku, dekoracyjnością,  występowaniem wielu elementów symbolicznych. Charakterystyczne były kwiaty na długich, wijących się łodygach oraz nieregularne falowanie wijących się długich włosów postaci (z tego względu art nouveau zaczęła być przez jej przeciwników nazywana style nouille, tj. “stylem (długich) klusek”). Przykładem może być tu reklama Job z 1896 roku. Często w pracach Muchy występują wyidealizowane, długowłose postacie kobiece. Artysta zafascynowany był zmysłowym aspektem kobiecego piękna – jego kobiety miały bujne, wijące się włosy, lekko przymknięte powieki i pełne usta. Sama postać kobieca staje się czymś w rodzaju ornamentu – widoczny jest tu często wpływ prerafaelitów angielskich, zwłaszcza dzieł Dantego Gabriela Rossettiego. Styl Muchy rozpowszechnił się szeroko poprzez wzorniki, popularne stało się określenie le style Mucha. Dodać tu trzeba jednak, że sam artysta odżegnywał się od secesji, sprzeciwiał się określaniu jego prac jako dzieł “secesyjnych”.

Alfons Mucha współpracował często ze sławną aktorką teatralną Sarah Bernhardt, dla której projektował afisze. Afisze te oddawać miały osobowość aktorki (Gismonda, 1894; Lorenzaccio, 1896; Medea, 1898; Hamlet, 1899). Projektował także dekoracje, rekwizyty sceniczne i scenografię dla spektakli, w których występowała, a nawet biżuterię, którą nosiła na co dzień.

Obrazy olejne Muchy cechują się akademicką tendencją historyczną, przynależą jednak jednocześnie do symbolizmu. Największe znaczenie ma monumentalny cykl Epopeja słowiańska (Slovanská epopej), powstawały w latach 1910-1928. Składa się na niego 20 kompozycji historycznych. Przedstawiają one wydarzenia z “dziejów Słowian”, których dobór i wymowa inspirowane są przez ideologię panslawistyczną. Jednocześnie jednak obrazy te stanowią rodzaj ogólnej medytacji nad człowiekiem i jego losem.

Mniej znane niż grafika i malarstwo olejne są pastele Muchy. Cechują się one ekspresją i mroczną nastrojowością. Wyróżniały się także tworzone przez Muchę witraże. Cechowała je niezwykle wyrafinowana aranżacja elementów.

Mucha tworzył także (nieodpłatnie) projekty banknotów, znaczków pocztowych i herbu nowo powstałej Czechosłowacji.

Literatura przedmiotu:

  • Brian Reade, Art Nouveau and Alphonse Mucha, Londyn 1963.
  • Jiří Mucha, Alphonse Mucha. The Master of Art Nouveau, Praga 1966.
  • Jiří Mucha, Kankán se svatozáří. Život a dílo Alfonse Muchy, Praga 1969.
  • Jiří Mucha, Alphonse Maria Mucha. His Life and Art, Londyn 1989.
  • Renate Ulmer, Alfons Mucha, Kolonia 1993.
  • Ann Bridges, Alphonse Mucha, Londyn 1991.

Terminy kluczowe: Alphons Mucha, Alphonse Mucha.

 


Tagi
Encyklopedia sztuk pięknych

Dodaj komentarz