Aldyny

Aldyny, także aldyna lub aldy – druki pochodzące z oficyny Aldusa Manutiusa (wł. Aldo Manuzio, 1450-1515), renesansowego drukarza włoskiego i humanisty działającego w Wenecji. Termin odnosi się także do kroju pisma naśladującego czcionki stosowane przez Manutiusa.

Aldyny – historia, forma i terminologia

Aldus Manutius jako pierwszy drukarz wprowadził kursywę jako rodzaj pisma humanistycznego (tworzył jednak także kroje proste – porównaj antykwa). Wydawane przez niego książki słynęły z artystycznej szaty graficznej. Istotna była także wartość artystyczna i poznawcza samych dzieł, Manutius wydawał bowiem przede wszystkim klasyków literatury greckiej i rzymskiej – np. Platona, Demostenesa, Arystofanesa, Arystotelesa i Plutarcha. Terminem “aldyny” określa się więc przede wszystkim drukowane kursywą wydania dzieł klasyków, które Manutius wytłaczał przez całe dziesięciolecia (a także druki całej rodziny Manutiusów wydawane w Wenecji w latach 1494-1597).

Cechą szczególną druków Manutiusa był także ich format: zamiast stosowanych uprzednio powszechnie dużych formatów folio i quarto, wprowadził kieszonkowy format octavo. Specyficzna była także oprawa aldyn, oprawa aldyńska. W oprawie aldyńskiej stosowane dawniej deski zastąpiono usztywnieniem z kartonu lub makulatury, a klamry wiązaniami ze wstążek.

Piękna forma graficzna druków Manutiusa oraz ich rzadkość sprawiły, że stały się one przedmiotem kolekcjonerstwa. Szeroko poszukiwane przez czytelników i szeroko naśladowane przez innych drukarzy były one już w XVI wieku. Rzadkość książek wydrukowanych przez Aldusa Manutiusa wiąże się z ich niewielkimi rozmiarami – małe książeczki stały się niezwykle popularne (nie były też drogie), w związku z czym zostały szybko “zaczytane” przez studentów całej renesansowej Europy.

Aldyny opatrzone były przeważnie emblematem w postaci kotwicy i delfina.

W innych językach: język angielski – aldine; język francuski – aldine; język niemiecki – Aldine.