Akcesja

Akcesja, także połączenie: instytucja prawa rzeczowego, powstanie nowej rzeczy (w sensie prawnym) w wyniku połączenia się dwóch rzeczy należących do różnych podmiotów w sposób trwały. Poza połączeniem rzeczy w sensie ścisłym termin obejmuje także (w odniesieniu do rzeczy ruchomych) przemieszanie się i przetworzenie dwu rzeczy. Akcesji ulec mogą jednak nie tylko rzeczy ruchome, ale także nieruchomości. Podstawa prawna: Art. 191 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks Cywilny.

Etymologia: z łacińskiego accessio – “przystąpienie”, “zbliżenie” (podobnie jak słowo “akces”). Zobacz też: akcesja, rejestracja nabytków bibliotecznych. Termin występuje już w rzymskim prawie prywatnym, w którym ma często znaczenie zbliżone do współczesnego (“połączenie” lub “pomieszanie” rzeczy), może jednak przybierać także odmienne znaczenie: “przybytek”, “wzrost mienia”. Dla tego drugiego znaczenia przeciwieństwem accessio jest decessio.

W przypadku połączenia i przemieszania się rzeczy ruchomych, ich dotychczasowi właściciele stają się współwłaścicielami, a ich udziały oznacza się według stosunku wartości rzeczy. W przypadku przetworzenia, rozumianego jako wytworzenie nowych rzeczy z cudzych materiałów, rzecz staje się własnością właściciela materiałów gdy przetworzenie dokonane zostało w złej wierze lub gdy wartość materiałów przewyższa wartość nakładu pracy; w przeciwnym przypadku rzecz staje się własnością przetwarzającego.

W sytuacji, gdy dochodzi do połączenia się rzeczy ruchomej z nieruchomością, właścicielem staje się właściciel nieruchomości. Opiera się to na zasadzie superficies solo cedit (“To, co jest na powierzchni, przypada gruntowi”), zawartej w art. 191 k.c.

Pojęcie akcesji występuje niekiedy także w prawie międzynarodowym (również pod nazwami adhezja i przystąpienie), oznaczając przystąpienie do traktatu międzynarodowego – np. w zwrocie “akcesja do Unii Europejskiej”. W języku ogólnym właściwszym i bardziej starannym jest jednak określenie “akces”.