Afabularny

Afabularny – w terminologii literackiej: określenie utworu literackiego, który nie posiada jasno określonej, wyodrębnionej fabuły – utwór taki to utwór afabularny. Określenie znane także w terminologii filmoznawczej.


Pewne elementy fabularne (tzw. “materiał fabularny“) obecne są w zasadzie w każdym utworze literackim. Nie każdy utwór posiadający elementy fabularne posiada jednak fabułę – motywy fabularne mogą być bowiem zestawione luźno, bez charakterystycznej dla fabuły w sensie ścisłym zasady wiązania przedstawionych zdarzeń w związki przyczynowo-skutkowe. Charakter utworów afabularnych mają przede wszystkim utwory liryczne oraz utwory opisowe.

Określenie odnosi się także do filmów – fabuły nie posiada typowo film abstrakcyjny, a także większość dokumentalnych. W filmie fabułę może w pewnym stopniu zastępować także montaż – zobacz montaż atrakcji.

Afabularność. Układ treści i swoboda kompozycyjna. Anarracyjny

Cecha utworów pozbawionych fabuły to afabularność. Terminu używa się niekiedy także swobodniej, wtedy, kiedy związki przyczynowo-skutkowe nie są ukazane w danym dziele w sposób systematyczny i w pełni uporządkowany – mówi się więc np. o afabularnym układzie treści powieści Kamienie na szaniec, utworu cechującego się swobodną kompozycją.

Podobny charakter ma określenie anarracyjny, odnoszące się do utworów, w których nie występuje narracja. Zbliżone określenia to także “nieprzedstawiający”, “bezprzedmiotowy”, “sztuka nieprzedstawiająca”, “sztuka bezprzedmiotowa” – są to jednak określenia szersze, istnieją bowiem utwory, które nie posiadają fabuły, posiadają jednak świat przedstawiony i obrazują określoną rzeczywistość (np. literatura faktu, film dokumentalny).

Reportaż afabularny

W typologii reportażu, którą przedstawia Karel Štorkán (Proměny publicistiky, „Sešity novináře “, nr 4/1968): reportaż afabularny to taki reportaż, w którym linia fabuły zastąpiona jest myślą przewodnią czy też rodzajem wglądu w “głębię człowieka”. Pozostałe typy reportażu to reportaż epicki (z narracją pierwszoosobową, w której narrator ujawnia własne doświadczenia i opinie), reportaż dramatyczny (stanowiący konkretny i plastyczny opis rzeczywistości połączony ze szczegółowym jej opisem) oraz reportaż wywiad (opisujący osobę, z którą wywiad jest przeprowadzony).

Częściej wyróżnia się reportaż fabularny, dotyczący przebiegu wydarzeń, i reportaż problemowy, przedstawiający relacje i obserwacje dotyczące określonych problemów.


Tagi
Encyklopedia literaturyLeksykon filmu

Dodaj komentarz