Abrakadabra

Abrakadabra (abracadabra) – wyraz bez treści i znaczenia, któremu przypisywana jest moc magiczna i cudotwórcza, znany w okultyzmie starożytnym i średniowiecznym. We współczesnym języku polskim służy jako stereotypowe zaklęcie magiczne (podobnie jak “hokus-pokus”, “czary-mary”). Używane w ten sposób nawet do dziś w pokazach iluzjonistów czy pozorujących magię sztukmistrzów cyrkowych.


Znaczenie przenośne: metaforycznie – często z intencją ironiczną – wyraz ten oznacza coś bezsensownego, bardzo złożonego, gmatwaninę, zawiłe brednie. Znaczenie metaforyczne odnosi się przy tym najczęściej do tekstów, wypowiedzi językowych (“to jakaś abrakadabra”).

Sam wyraz pochodzi prawdopodobnie z języka aramejskiego, istnieje jednak bardzo wiele sprzecznych teorii jego pochodzenia. Notuje się (np. John G.R. Forlong, Encyclopedia of Religions) wiele form tego wyrazu: abraxas (Abraksas), abrasax (Abrasaks), abracadabraablathanabla czy abanathabla. Wszystkie te formy stanowią starożytne zaklęcia gnostyckie. Umieszczano je na amuletach i pieczęciach, odpędzano nimi złe duchy (gemmy Abraksasa, amulety gnostyckie). Zapisywane były często w formie trójkąta, piramidy złożonej z tworzących je liter. Na każdej linii piramidy było coraz mniej liter w ten sposób, że na samej podstawie piramidy znajdowały się wszystkie litery, na wierzchołku pozostawała zaś już tylko jedna, litera A. Prócz napisów na amuletach używano go także w inkantacjach.

Najstarszy znany nam przekaz tego słowa pochodzi z Liber medicinalis, zachowanego dzieła medycznego pisanego wierszem heksametrycznym. Autorem Liber medicinalis był Serenus Sammonicus, żyjący w II wieku n.e. lekarz cesarza rzymskiego Karakalli, gnostyk. Abrakadabra, a właściwie przygotowany w opisany sposób amulet w formie piramidy, wśród wielu innych formuł magicznych wymieniona jest tam jako cudowna formuła lecząca febrę/malarię. Zapewne sądzono, że zanikanie słowa odzwierciedla w sposób magiczny zanikanie choroby i innych problemów. Dzieło Sammonicusa cieszyło się wielką popularnością także w okresie średniowiecza. Formuła znana była także gnostykom z ugrupowania Bazylidesa. Według przekazu Tertuliana Abraxas był najwyższym bóstwem zwolenników Bazylidesa, występuje on także w zachowanych fragmentach pism samych gnostyków.

Użycie tego magicznego słowa jako środka przeciw epidemii potwierdza jeszcze Daniel Defoe w 1722 roku (Journal of the Plague Year). Ciekawostką może być także fakt, że etymologia występującego w cyklu powieściowym Harry Potter J.K. Rowling śmiercionośnego “zaklęcia niewybaczalnego” Avada Kedavra wiąże się, według samej autorki, właśnie z tym słowem.


Tagi
Encyklopedia religii

Dodaj komentarz