Abonament
Abonament – w znaczeniu ogólnym: rodzaj przedpłaty, pobierana z góry opłata za jakieś świadczenie, głównie użytkowanie jakiegoś miejsca lub rzeczy (zwłaszcza sprzętu).
Opłacany w abonamencie produkt dostarczany jest systematycznie, terminowo i regularnie. Systematycznie i cyklicznie dokonywana jest także sama opłata – najczęściej miesięcznie, z góry. W praktyce polskiej słowo to oznacza najczęściej abonament radiowo-telewizyjny (abonament RTV) oraz abonament telefoniczny i filatelistyczny, a także stałą opłatę za Internet. Stosunkowo często mówi się też o abonowaniu miejsca w teatrze, operze czy filharmonii, niekiedy także o abonowaniu książek. W odniesieniu do prasy niemal zawsze stosuje się natomiast określenie “prenumerata”, nie ma jednak różnicy rzeczowej pomiędzy tymi rodzajami opłat.
Abonament radiowo-telewizyjny
Abonament radiowo-telewizyjny to obowiązkowa, okresowa (np. miesięczna) opłata za posiadanie odbiorników radiowych i telewizyjnych. W Polsce każdy posiadacz odbiornika radiowego lub telewizyjnego jest zobowiązany zarejestrować go we właściwym urzędzie pocztowym w terminie do 14 dni od daty ich nabycia. Opłaty pobierane są już za samo posiadanie odbiorników, nie za ich użytkowanie. Do niedawna wysokość opłaty abonamentowej określała każdego roku Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, następnie (od 30 września 2005 roku) określał ją Sejm. W 2017 roku uchwalona została nowa ustawa o abonamencie radiowym i telewizyjnym.
Instytucją odpowiedzialną za ściąganie abonamentu jest natomiast Poczta Polska. Ściągalność abonamentu RTV jest niska, wynosi około 45%. Podaje się nawet niższe dane, według których abonament płaci tylko około 12-13% odbiorców. Wysoka ściągalność abonamentu występuje zwłaszcza w Wielkiej Brytanii, gdzie przekracza 90%. Przyczynia się to do wysokiego poziomu merytorycznego i technicznego BBC, brytyjskiej telewizji publicznej.
Z wpływów pochodzących z abonamentu finansowana jest działalność telewizji publicznej i radia publicznego. Wpływy z abonamentu pokrywają około 60% kosztów funkcjonowania TVP – pozostałą część wydatków pokrywa głównie reklama oraz dotacje budżetowe. Obowiązek rejestracji odbiorników telewizyjnych wprowadzono w Polsce w 1957 roku – w całym kraju było ich wtedy tylko 21 tysięcy.
Uwagi językowe. Abonament i abonent. Abonować
Etymologia. Wyraz pochodzi z języka francuskiego – czasownik s’abonner znaczy “prenumerować” (czasownik abonner – “zaprenumerować komuś”). Abonent to w języku francuskim abonné (np. abonné du journal – “abonent gazety”), sam abonament to w języku francuskim abonnement. W języku starofrancuskim wyraz miał formę aboner (borner – “ustalać limit”), pochodzi ona od wyrazu bone (borne – “limit”, “słup graniczny”).
Osoba opłacająca abonament i na jego podstawie korzystająca z określonych dóbr lub usług to abonent (z francuskiego abonné i niemieckiego Abonnent). W terminologii wojskowej i terminologii łączności “abonentem” nazywa się osobę mającą do dyspozycji końcowy aparat łączności, Wyrazy “abonament” i “abonent” bywają mylone przez użytkowników języka, co prowadzi do niezamierzonego efektu komicznego. “Abonent” to rzeczownik żywotny, występujący np. w zwrocie “biuro obsługi abonenta”, “abonament” to rzeczownik nieżywotny.
Czasownik abonować, oznaczający opłacanie z góry użytkowania czegoś oraz terminowe otrzymywanie czegoś (w języku francuskim: abonner). Istnieje także przymiotnik abonamentowy, np. “opłata abonamentowa”.
Synonimami są wyrazy “rezerwacja”, “prenumerata”, “przedpłata”.