Ablativus auctoris

Ablativus auctoris i ablativus rei efficientis – typy funkcjonalne ablatywu, przypadka gramatycznego w języku łacińskim, a także kilku innych (zobacz: Ablativus). Stosowane są w konstrukcjach biernych, występuje przy czasownikach przechodnich użytych w stronie biernej, z dopełnieniem jako wykonawcą czynności wyrażonej w zdaniu. Funkcja ta nie stanowi funkcji definicyjnej ablatywu, w łacinie stanowiła pierwonie funkcję narzędnika (instrumentalis), który zanikł w tym języku.

Prócz łaciny, taka funkcja ablatywu występuje także np. w języku węgierskim, w którym jednak zanika – nie jest natomias w ogóle obecna w języku fińskim. Przykład zdania węgierskiego z ablativus auctoris: A csatatéren szanaszét hevertek az ellenségtől eldobált fegybverek – “Na polu bitwy wszędzie leżała rozrzucona przez wroga broń”.

Ablativus auctoris i ablativus rei efficientis

Dopełnieniem takim może być osoba (ablativus auctoris – ablatyw działacza) i rzecz (ablativus rei efficientis – ablatyw rzeczy działającej). W pierwszym przypadku ablatyw występuje z przyimkiem a, ab, w drugim – bez przyimka. Na język polski tłumaczy się ten rodzaj ablatywu za pomocą zwrotów “przez kogoś”, “przez coś”. Przykłady:

Trahimur omnes studio laudis.

Roma a Romulo condita est.

Memoria tenebat, Lucium Cassium consulem occisum ab Helvetis.

Konstrukcje z przyimkiem per

W łacinie występują ponadto analogiczne do omówionych wyżej konstrukcje z przyimkiem per, po którym występuje accusativus (biernik). Używany jest on z czasownikami wyrażonymi w stronie czynnej. Na język polski konstrukcje takie tłumaczyć można np. za pomocą zwrotu “za pośrednictwem”, Przykłady:

Per legatos auxilium petebant.

Multi per Caesrarem honores et divitias ceperunt.