A, a

A, a – pierwsza litera alfabetu łacińskiego i alfabetu polskiego (zobacz: alfabet, alfabet polski). W muzyce pierwszy dźwięk gamy A-dur i gamy A-moll. W języku polskim słowo stanowiące spójnik łączący zdania przeciwstawne. W języku angielskim jedna z dwóch form rodzajnika nieokreślonego. Także jako oznaczenie jednostek oraz w skrótach.

A: litera

A, w minuskule a, stanowi pierwszą literę alfabetu łacińskiego (przed literą b) oraz polskiego (przed literą ą). Podobnie jak litera cyrylicy A pochodzi ona od greckiej litery alfa (ἄλφα, Α, α). Litera alfa pochodzi natomiast od fenickiej (północno-zachodnio-semickiej) litery alef.

W języku polskim i wielu innych oznacza ona samogłoskę otwartą przednią niezaokrągloną. Samogłoska ta to wymowie [a] (zapis zgodny z międzynarodowym alfabetem fonetycznym, IPA; identyczny zapis w slawistycznym alfabecie fonetycznym).

a: w muzyce

Pierwszy dźwięk gamy A-dur i gamy A-moll (gama A-dur z trzema krzyżykami, gama A-moll bez znaków przykluczowych). VI stopień skali diatonicznej zaczynającej się od dźwięku c. Podwyższony o półton – ais (dźwięk identyczny z dźwiękiem b); obniżony o półton – as; podwyższony o ton – aisis; obniżony o ton – asas.

a: język angielski (rodzajnik)

“A” lub “an” to słowo oznaczające w języku angielskim rodzajnik nieokreślony (indefinite article). Forma “an” stosowana jest przed samogłoskami (w wymowie, nie w piśmie). Istnieją jednak wyjątki od tej zasady, zwłaszcza w brytyjskiej odmianie języka angielskiego, gdzie przed pewnymi słowami zaczynającymi się w wymowie (np. historical) nie stosuje się formy “an”. Etymologiczne oba te słowa mają źródło w staroangielskich formach liczebnika “one” (“jeden”).

a: język polski

W języku polskim “a” to spójnik łączący zdania przeciwstawne, niekiedy sugerujący wynikanie. Łącząc rzeczowniki sygnalizować może natomiast porównanie. Jako spójnik łączący zdania przeciwstawne odpowiada swobodnie funktorowi koniunkcji w logice, jego znaczenie jest jednak bardziej złożone, gdyż wyraża on także pewną niezgodność zachodzącą między argumentami. Możne więc być traktowany jako spójnik nieekstensjonalny.

Jako przedrostek w języku polskim także jako privativum, tj. jako przedrostek wyrażający zaprzeczenie, brak czegoś, obojętność wobec czegoś. Pochodzi on z języka greckiego i najczęściej występuje w słowach zapożyczonych z greki, niekiedy także w zapożyczonych z łaciny, np. “alogiczny”, “apolityczny”, “ahistoryzm”, “asymetria”.

Zobacz też: a pochylone, głoska języka polskiego.

Å: wieś w Norwegii

Å – wieś w północno-zachodniej Norwegii, położona w archipelagu Lofotów. Nazwa oznacza “rzeczkę”, “strumyk”.

a: jednostki

a – oznaczenie jednostki powierzchni: ar (0,01 ha).

a – w metrologii oznaczenie przedrostka jednostki miary atto-, czyli mnożnika 10⁻¹⁸.

Å – oznaczenie jednostki długości: angstrem. Angstrem to jednostka służąca do wyrażania bardzo małych długości, np. atomów i cząsteczek – 10⁻¹⁰ m. Jej nazwa pochodzi od nazwiska Andersa Jonasa Ångströma, szwedzkiego fizyka i astronoma. Å to litera alfabetu szwedzkiego i wielu innych.

A – oznaczenie jednostki natężenia prądu elektrycznego: amper. Nazwa pochodzi od André-Marie Ampère’a, francuskiego fizyka i matematyka, badacza elektromagnetyzmu.

a: skróty i symbole

a (lub też ar) – na zegarkach skrót oznaczający “posuwać się naprzód”. Z francuskiego avancer – czasownika o właśnie takim znaczeniu.

a. lub a.a. – skrót napisu na receptach “ana“, znaczący “po równo”.

A – w archiwistyce symbol kategorii archiwalnej.